خرده آزمون واژه‌ها تست هوش وکسلر

تست هوش وکسلر یا خرده آزمون‌های وکسلر که با نام علمی مقیاس هوشی وکسلر – بلویو (Wechsler- Bellevue) شناخته می‌شود، از پرطرفدارترین تست‌های هوش در سراسر جهان است که در سال 1939 توسط دیوید وکسلر روانشناس آمریکایی ابداع شد. دیوید وکسلر که به انواع آزمون‌های هوش در آن زمان اشراف داشت متوجه شد که تست‌های هوش اغلب تک‌بعدی هستند و تنها یک جنبه از هوش را می‌سنجند. در نتیجه او تصمیم گرفت شاخص‌های آزمون‌های هوش مختلف، از جمله آزمون هوش استنفورد بینه را با هم ترکیب کند و یک آزمون هوش جامع بسازد که آزمون وکسلر نام گرفت. 

خرده آزمون‌های وکسلر برای سنجش هوش کلامی، هوش عملی و هوش کلی استفاده می‌شود و از معتبرترین تست‌های هوش در سطح بین‌المللی است:

• هوش کلامی: توانایی فرد در مهارت‌های کلامی
• هوش عملی: توانایی فرد در امور عینی، محسوس و فعالیت‌های عملی
• هوش کلی: توانایی ذهنی فرد در مقایسه با همسالان (مجموع نمرات تراز کلامی و عملی)

خرده آزمون‌های وکسلر در ابتدا برای بزرگسالان ابداع شد، اما وکسر در سال‌های بعد آن را مورد بازبینی قرار داد و برای سطوح مختلف کودک (پیش‌دبستانی)، نوجوان و بزرگسال طراحی کرد. آزمون هوش وکسلر در حال حاضر برای تمام سنین قابل استفاده است، به طوری که سطح سؤالات در هر رده سنی متفاوت و مطابق با میانگین هوش آن گروه است. آزمون جامع هوش وکسلر از 11 خرده آزمون تشکیل شده که به سنجش ابعاد مختلف هوش می‌پردازد. 6 آزمون مربوط به هوش کلامی و 5 آزمون مربوط به هوش عملی است. هر خرده آزمون با سؤالات ساده شروع می‌شود و به مرور به سؤالات سخت‌تر می‌رسد. 

خرده آزمون‌های هوش کلامی

هوشبهر کلامی (بهره هوشی کلامی) شاخصی از درک و فهم و توانایی‌های کلامی است. در خرده آزمون‌های کلامی مهارت‌های درک زبان یا استفاده از آن در قالب صحبت کردن، خواندن و نوشتن مورد سنجش قرار می‌گیرد. خرده آزمون‌های مرتبط با مقیاس هوش کلامی عبارتند از:

• اطلاعات عمومی
• محاسبه
• حافظه ارقام
• درک و فهم
• واژگان یا گنجینه لغات
• شباهت‌ها

این خرده آزمون‌ها به سنجش توانایی کار کردن با نمادهای انتزاعی، میزان بهره‌گیری از زمینه آموزش قبلی، توانایی‌های حافظه سیالی – کلامی و مهارت‌های ادراکی می‌پردازند. خرده مقیاس‌های کلامی کاملا تحت تأثیر فرهنگ هستند و سطح فرهنگ جامعه در آن‌ها اثر می‌گذارد. سن و تحصیلات نیز روی نمرات خرده مقیاس کلامی اثرگذار است و افراد با سن بالاتر یا تحصیلات بیشتر معمولا نمرات بالاتری در خرده آزمون‌های هوش کلامی کسب می‌کنند. از دیگر عوامل تأثیرگذار روی نتایج خرده آزمون‌های هوش کلامی می‌توان به زمینه و سوابق قبلی فرد، تجارب او در زندگی و تفکر عینی اشاره کرد.

خرده آزمون‌های هوش عملی

هوش عملی تعیین‌کننده توانایی افراد در انجام امور عینی و محسوس و فعالیت‌های عملی است. خرده آزمون‌های مرتبط با مقیاس هوش عملی عبارتند از:

• تکمیل تصاویر
• الحاق قطعات
• تنظیم تصاویر
• نماد ارقام
• طراحی با مکعب

این خرده آزمون‌ها به سنجش استعداد کار کردن در موقعیت‌های عینی، مهارت‌های ادراکی (از جمله دیداری)، توانایی سریع کار کردن و توانایی یکپارچه کردن محرک ادراکی به پاسخ حرکتی می‌پردازند. خرده مقیاس‌های عملی در مقایسه با خرده مقیاس‌های کلامی کمتر از زمینه فرهنگی یا آموزشی تأثیر می‌گیرند. اکثر افراد با هوش عملی بالا در کارهای عملی بیش از کارهای فکری توانمندی دارند، کمتر به دنبال ادامه تحصیل هستند، در حل مسائل فضایی قوی عمل می‌کنند و افرادی برون‌ریز می‌باشند.  

رده سنی آزمون هوش وکسلر

تست هوش وکسلر دارای 3 نسخه است که هریک برای گروه سنی خاصی کاربرد دارد. گروه‌های سنی آزمون هوش وکسلر عبارتند از:

• پیش دبستانی: 4 تا 6 سال
• کودک و نوجوان: 6 تا 16 سال
• بزرگسال: 16 سال به بالا

آزمونی که در این صفحه مشاهده می‌کنید برای رده سنی 6 تا 16 سال است. 

ویژگی‌های تست هوش وکسلر

آزمون هوش وکسلر مشابه هر تست هوش دیگر ویژگی‌هایی دارد: 

• نمره خرده آزمون‌های وکسلر به صورت صفر و یک نیست و درجه موفقیت را می‌سنجد.
• در تفسیر آزمون نمره خام به نمره تراز تبدیل می‌شود.
• تست وکسلر از تست‌های مختلط و ناهمگن است.
• نمره‌گذاری آزمون به صورت درجه‌بندی شده و بر اساس ذهنیت ارزیاب است.
• در آزمون وکسلر درجه‌بندی افراد در سنین مختلف بر اساس موقعیت عینی صورت می‌گیرد.
• هوش کلامی و غیر کلامی در آزمون وکسلر به صورت مجزا اندازه‌گیری می‌شود.
• نسخه اولیه آزمون وکسلر بر اساس علایق و رغبت بزرگسالان طراحی شده است.

خرده آزمون واژه‌های وکسلر

آزمونی که در این صفحه مشاهده می‌کنید، خرده آزمون واژه‌های وکسلر از مقیاس هوش کلامی است که به سنجش مهارت‌های کلامی افراد می‌پردازد. در این آزمون سؤالاتی در رابطه با معنی لغات پرسیده میشود و آزمون‌دهنده باید آن لغت را توضیح دهد و ویژگی‌های اساسی و موارد استفاده آن را بیان کند. 

خرده آزمون واژه‌ها از شاخص‌های مهم هوش و پایاترین خرده آزمون کلامی است که عواملی مانند اضطراب، حواس‌پرتی یا اختلال‌های عاطفی تأثیر چندانی روی آن ندارد. خرده آزمون گنجینه لغات وکسلر مشابه اطلاعات عمومی در برابر آسیب‌های عصبی و اختلالات روانی مقاوم است. نمره این خرده آزمون همبستگی بالایی با بهره هوشی کل مقیاس هوش کلامی دارد و عاملی به نام g را در تست هوش وکسلر اندازه می‌گیرد. آزمون گنجینه لغات بهترین شاخص برای هوش عمومی فرد است و نتیجه آن به غنای محیط آموزشی اولیه، تجارب و آموزش‌های بعدی بستگی دارد.

روند انجام آزمون واژه‌های وکسلر

آزمون به صورت فردی و توسط ارزیاب متخصص و آموزش دیده انجام می‌شود. در هر خرده آزمون ابتدا سؤالات آسان و سپس سؤالات دشوار اجرا می‌شود. خرده آزمون واژه‌های وکسلر شامل 35 سؤال است که به مرور سخت‌تر می‌شود و شرکت‌کننده در هر مرحله باید لغات ارائه شده را تعریف کند و معنای آن را توضیح دهد. 

پس از اتمام آزمون، نمره خام بر اساس جدول هنجار به نمره معیار تبدیل می‌شود و بر اساس نتیجه خرده آزمون، هوشبهر کلامی یا عملی و همچنین هوشبهر کلی سنجیده می‌شود. 

معیارهای مورد سنجش در خرده آزمون واژگان وکسلر

همینطور که پیش‌تر توضیح داده شد، خرده آزمون واژگان وکسلر برای سنجش هوش کلامی استفاده می‌شود. این خرده آزمون به طور جزئی به سنجش شاخص‌های زیر می‌پردازد:

• هوش کلی کلامی
• بکارگیری زبان
• توانایی یادگیری کلامی متراکم
• شاخص تقریبی حداکثر کارآمدی ذهنی
• حافظه بلند مدت
• زمینه تحصیلی فرد

نمرات خرده آزمون واژگان وکسلر

از آن‌جایی که خرده آزمون گنجینه لغات وکسلر ثبات بالایی دارد، معمولا از آن به عنوان شاخص توان هوشی استفاده می‌شود. این آزمون همچنین برای سنجش تقریبی سطح کارکرد پیش مرضی کاربرد دارد. آزمون واژگان وکسلر یک آزمون تحلیلی است که نمره‌گذاری آن بر اساس میزان موفقیت آزمودنی است و نمره‌‌گذاری آن بر اساس قانون همه یا هیچ انجام نمی‌شود، بلکه درجه موفقیت فرد در نظر گرفته می‌شود. 

نمره بالا در آزمون واژگان وکسلر نشان دهنده هوش عمومی بالاست. افرادی که در این آزمون نمره بالایی کسب می‌کنند، به درست می‌توانند افکار گذشته را به یاد آورند و از این افکار مفاهیم مختلف بسازند. کسب نمره بالا در یک گروه بالینی خاص می‌تواند نشان‌دهنده مکانیسم‌های دفاعی وسواسی یا توجیه عقلی باشد. به طور کلی افراد دارای نمره بالا:

• علایق گسترده و متنوع دارند.
• افکار گذشته را به درستی به یاد می‌آورند.
• هوش عمومی بالایی دارند.
• نیاز به پیشرفت را در خود احساس می‌کنند.
• دارای اندوخته نسبتا قوی از اطلاعات عمومی هستند.

نقطه مقابل این افراد کسانی هستند که در این خرده آزمون نمرات پایین کسب می‌کنند. نمره پایین می‌تواند نشانه ضعف تحصیلی، پایین بودن سطح هوش عمومی یا ضعف انگیزه برای کسب اطلاعات باشد.  به طور کلی می‌توان گفت افراد با نمره پایین:

• زمینه محدود تحصیلی دارند.
• از نظر هوش عمومی ضعیف هستند.
• در رشد و یادگیری زبان ضعف دارند.
• با زبان مادری خود آشنایی ندارند.
• ضعف انگیزش دارند.

کاربردهای آزمون هوش وکسلر

آزمون هوش وکسلر می‌تواند برای شناسایی توانایی‌های ذهنی و سنجش هوش مورد استفاده قرار گیرد. از مهم‌ترین کاربردهای آزمون هوش وکسلر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دریافت نمره هوشبهر یا همان IQ و مقایسه با همسالان برای تشخیص اختلالات
• کمک به شناخت نقاط قوت و ضعف و برنامه‌ریزی برای ارتقا یا بهبود آن
• کمک به روانشناسان در تشخیص اختلالات ثانویه مثل افسردگی، بیش فعالی، اضطراب و وسواس
• تشخیص برخی اختلالات یادگیری مثل ADD و ADHD
• سنجش قابلیت‌های درک کلامی و استدلال در افراد
• بررسی وضعیت حافظه فعال و سرعت پردازش ذهنی
• کمک به سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی برای استخدام نیروی کار مناسب
• شناسایی دانش‌آموزان سرآمد و تیزهوش در آزمون ورودی مدارس
• کمک به انتخاب رشته و برنامه ریزی تحصیلی به واسطه اشراف به نقاط قوت و ضعف

شناسایی دانش‌آموزان سرآمد به مدارس تیزهوشان یا مدارس خصوصی و دولتی که مایل به ثبت نام دانش‌آموزان باهوش هستند، کمک می‌کند. مدیران این مدارس می‌توانند از آزمون وکسلر برای آغاز ورود به دبیرستان و یا حین تغییر مقطع تحصیلی از کلاس ششم به هفتم یا نهم به دهم استفاده کنند. همچنین شرکت‌های دولتی و خصوصی می‌توانند با استفاده از آزمون وکسلر در فرایند استخدام و جذب نیروی کار موفق‌تر عمل کنند. 

مزایای آزمون هوش وکسلر

آزمون هوش وکسلر مزایای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داده‌های شفاف و دقیق از کارکرد شناختی فرد بر اساس پاسخ به خرده‌ آزمون‌ها
• توانایی مقایسه نقاط قوت و ضعف روانی افراد با مقایسه نتایج خرده آزمون‌ها
• سنجش متغیرهای شخصیت با مشاهده مستقیم شخص، مطالعه محتوای پاسخ‌ها و ارزیابی اطلاعات از الگوی نمرات خرده آزمون‌ها
• سنجش هوش کلامی و غیر کلامی
• ارائه نیمرخ از وضعیت هوش فرد
• ارائه بینش به روانشناس از مشاهده تفاوت بخش کلامی و عملی

معایب آزمون هوش وکسلر

آزمون هوش وکسلر مشابه هر آزمون دیگر در کنار مزایای گسترده، معایبی نیز دارد:

• عدم اندازه‌گیری دامنه‌های انتهای هوشی (کمتر از 40 و بیشتر از 60)
• مشکل در تفسیر نتایج هوشبهر گروه‌های سنی خاص (دو انتهای هر طیف سنی)
• تفسیر غلط پراکندگی نمرات خرده آزمون‌ها در افراد بیش از 70 سال
• کاربردی نبودن برای اقلیت‌های قومی یا اجتماعی - اقتصادی سطح پایین
• سوگیری ارزیاب در نمره‌دهی بعضی خرده آزمون‌ها مثل درک و فهم، شباهت و واژگان
• محدودیت در سنجش نیاز به پیشرفت، انگیزش، خلاقیت و موفقیت
• فقدان تنوع کافی داده در روایی آزمون

تفاوت تست هوش وکسلر و استنفورد بینه

علیرغم اینکه دیوید وکسلر از تست هوش استنفورد بینه برای طراحی آزمون خود استفاده کرده، این دو تست با هم تفاوت‌هایی دارند. مهم‌ترین تفاوت تست هوش وکسلر و بینه در این است که تست استنفورد بینه به ارزیابی استعداد کلامی توجه بیشتری دارد، اما در تست هوش وکسلر استعداد کلامی و غیر کلامی به یک اندازه مهم و مورد توجه است.

اگرچه در تست وکسلر استعداد کلامی و غیر کلامی در کنار هم ارزیابی می‌شود، اما می‌توان آن‌ها را به صورت مجزا نیز مورد ارزیابی قرار داد. افراد دارای مشکلات تکلم یا کسانی که توانایی صحبت کردن ندارند، می‌توانند تنها ازمون عملی را انجام دهند و برای بخش کلامی از ازمون‌های جایگزین استفاده کنند. 

تفاوت مهم دیگر تست هوش وکسلر و بینه که از نقاط ضعف تست وکسلر به شمار می‌رود این است که در تست هوش وکسلر نمرات کمتر از 40 و بالاتر از 160 اندازه‌گیری نمی‌شود. بنابراین آزمون هوش وکسلر در هوش متوسط با بینه همبستگی دارد ولی در هوش بالا و خیلی پایین همبستگی کمی دارد.