آزمون حافظه کلامی N-Back

آزمون حافظه فعال کلامی N Back (Working Memory Test) یکی از معروف‌ترین و معتبرترین آزمون‌ها برای سنجش حافظه فعال است. با استفاده از این آزمون می‌توان عملکرد شناختی فرد را که با کنش‌های اجرایی (Executive Function) مانند کنترل و تخصیص توجه، تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی پردازش اطلاعات و … مرتبط است، مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. این آزمون اولین بار در سال 1958 توسط کرچنر (Kirchner) معرفی شد. روند کلی انجام آزمون به این صورت است که دنباله‌ای از محرک‌ها (عموما دیداری) برای شرکت‌کننده آزمون نمایش داده می‌شود و او باید بررسی کند که آیا محرک فعلی، با محرک n مرحله قبل از آن سازگاری دارد یا نه. این آزمون سطوح مختلفی دارد و هرچه سطح بالاتر رود، آزمون سخت‌تر خواهد بود. به عنوان مثال در حافظه کلامی سطح 1 (n=1) آزمودنی باید محرک فعلی را با محرک قبلی مقایسه کند. هرچه سطح بالاتر می‌رود، آزمون سخت‌تر خواهد شد. نتایج حاصل از آزمون حافظه فعال کلامی عمدتا در مطالعات تصویربرداری عصبی برای برانگیختن کارکرد مغز فرد انجام‌دهنده آزمون به کار می‌رود. اما حافظه فعال چیست؟

حافظه فعال یا Working Memory یک مفهوم نظری مهم در حوزه روانشناسی شناختی، روانشناسی عصبی و علوم اعصاب به شمار می‌رود. حافظه فعال نوعی حافظه کوتاه مدت است که در موفقیت تحصیلی و شغلی، مهارت‌های حل مسأله و ریاضیات نقش بسیار مهمی دارد و ضعف آن می‌تواند تأثیر پررنگی در عدم یادگیری داشته باشد. حافظه فعال یکی از فرآیندهای شناختی مهم و زیربنایی در تفکر و یادگیری است که برای به خاطر سپردن موقت اطلاعات در ذهن و پردازش آن‌ها به کار می‌رود. با استفاده از حافظه فعال می‌توان ورودی‌های مهم را به خاطر سپرد و برای حل مسأله مورد استفاده قرار داد و ورودی‌‌های بی اهمیت را کنار گذاشت.

کاربردهای آزمون حافظه کلامی کودک N back

تحقیقات و پژوهش‌های گوناگون، در حیطه حافظه کاری کاربردهای مختلفی را برای آزمون N back شناسایی کرده‌اند. با استفاده از آزمون حافظه کلامی کودک می‌توان موارد زیر را مورد سنجش و ارزیابی قرار داد:

• سنجش و ارزیابی نحوه عملکرد حافظه کاری
• بررسی میزان برانگیختگی مغزی در هنگام فعالیت حافظه کاری
• بررسی تفاوت‌های افراد یک گروه خاص (سن و جنس) در حیطه حافظه کاری
• سنجش عملکرد حافظه کاری در گروه‌های خاص (بیماران آسیب مغزی، سوءمصرف کنندگان مواد، مبتلایان به اختلالاتی نظیر اضطراب، افسردگی، اسکیزوفرنی، ADHD، ADD و …)
• استفاده در مطالعات آزمایشگاهی حافظه کاری و سایر کنش‌های شناختی مانند هوش سیال
• ارتقاء عملکرد تحصیلی کودکان و نوجوانان
• تسریع درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات نقص توجه، بیش‌فعالی و اختلال یادگیری

معیارهای مورد سنجش در آزمون N back

به طور کلی حداقل دو نوع مشکل حافظه وجود دارد: حافظه فعال (Working Memory) و حافظه بلند مدت (Long-term Memory). وجود مشکلات در هریک از این دو نوع حافظه می‌تواند منجر به بروز مشکلات یادگیری شود. به عنوان مثال داشتن فضای کم در حافظه کاری، می‌تواند فعالیت‌هایی مانند سازماندهی، ادغام مهارت‌های مختلف یا فراگیری یک دانش جدید را با مشکل مواجه کند. 

آزمون حافظه کلامی کودک N back به سنجش حافظه فعال می‌پردازد. حافظه فعال یک سیستم مغزی برای ذخیره و دستکاری موقت اطلاعات است که در انجام کارهای شناختی پیچیده مثل درک زبان، یادگیری و استدلال نقش پررنگی دارد. هرچه حافظه فعال قوی‌تر باشد، حفظ تمرکز و توجه و در نتیجه فرآیند یادگیری ساده‌تر خواهد بود. تست N back به طور تخصصی بر روی سنجش مهارت‌های شناختی زیر تمرکز دارد:

• انواع مهارت‌های توجه و تمرکز
• سرعت پردازش اطلاعات
• سرعت عملکرد
• مهارت‌های جهت‌یابی و مسیریابی
• توانایی بهتر دیدن و شنیدن
• حفظ تعادل
• کنترل حرکتی

جامعه هدف و رده سنی آزمون N back

آزمون N back برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان 6 تا 99 ساله قابل استفاده است. نیکارو برای نخستین بار این آزمون را برای 2 رده سنی پیش دبستانی و بزرگسال به تفکیک پیاده‌سازی کرده و نتایج را طبق نُرم هر گروه ارائه می‌دهد.

آزمونی که در این صفحه مشاهده می‌کنید برای رده سنی 5 سال است.

روند انجام آزمون

آزمون حافظه کلامی کودک N back (در اینجا حافظه کلامی سطح 1) حدود 10 دقیقه زمان می‌برد و در این مدت چند کلمه ساده به شرکت‌کننده آزمون ارائه می‌شود. شرکت‌کننده باید کلمات را برای ارزیاب تکرار کند و ارزیاب باید بررسی کند که آیا شرکت‌کننده درست پاسخ داده یا نه.

شرکت‌کننده باید راهنمای آزمون را به دقت بخواند و سپس مرحله تمرینی آزمون را انجام دهد. داده‌های به دست آمده از آزمون حافظه کلامی شامل تعداد پاسخ‌های صحیح، تعداد پاسخ‌های غلط، تعداد ماده‌های بی‌پاسخ و میانگین سرعت واکنش پاسخ‌های صحیح است.

در مرحله تمرینی آزمون N back شرکت‌کننده بسته به پاسخی که می‌دهد، بازخورد درست یا اشتباه دریافت می‌کند. این بازخوردها به شرکت‌کننده کمک می‌کند تا روند انجام آزمون را به خوبی درک کرده و برای آزمون اصلی آماده شود.

پس از اتمام تمرین نوبت به انجام آزمون اصلی می‌رسد که کاملا مشابه مرحله تمرینی است. تنها تفاوت آزمون اصلی و مرحله تمرینی این است که در آزمون اصلی هیچ بازخوردی به شرکت‌کننده ارائه نمی‌شود.

از آنجا که این آزمون شامل نگهداری و دستکاری اطلاعات شناختی است، برای سنجش عملکرد حافظه کاری کلامی بسیار مناسب است. هنگام انجام این آزمون، بیشترین میزان درگیری در عملکرد سیستم پردازشگر مرکزی مغز (Central Executive System) ایجاد می‌شود.