آزمون حل مسأله برج لندن (Tower Of London)

آزمون حل مسأله که با نام علمی برج لندن Tower Of London (TOL) شناخته می‌شود، از مجموعه آزمون‌های وینا Vienna Test System است. این آزمون نخستین بار در سال 1982 توسط شالیس ارائه شد. با استفاده از آزمون برج لندن می‌توان حداقل دو جنبه از کنش‌های اجرایی شامل برنامه‌ریزی راهبردی و حل مسأله را مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. 

نسخه اولیه آزمون برج لندن شامل 2 تخته بود که روی هریک 3 میله با طول‌های متفاوت و 3 مهره‌ وجود داشت. شرکت‌کنندگان در آزمون میبایست مهره‌های موجود در تخته آزمایشی را طوری جابجا کنند که شبیه تخته الگو شود. بر اساس نظریه شالیس، توانایی حل مسأله بر اساس تعداد حرکات اضافی (خطا) شرکت‌کننده در مقایسه با حداقل حرکات برای رسیدن به الگو تعیین می‌شود. یعنی هرچه شرکت‌کننده با استفاده از حرکات بیشتری به الگو برسد، توانایی حل مسأله کمتری دارد. شالیس پس از اتمام این مطالعه به این نتیجه رسید افرادی که دچار ضایعه در ناحیه قدامی لب فرونتال چپ هستند، نسبت به گروه کنترل خطای بیشتری دارند و در زمان بیشتری به نسخه الگو می‌رسند.  

پژوهشگران بسیاری بعد از شالیس تلاش کردند تا با افزایش تعداد میله و مهره یا ثابت کردن طول میله‌ها، نسخه‌های دیگری از آزمون را برای تشخیص استفاده کنند. تعداد زیادی از این تحقيقات توانست كاربرد موفق آزمون برج لندن را برای سنجش توانایی برنامه‌ریزی در بيماران مبتلا به آلزايمر، اسكيزوفرنی و بيش فعالی همراه با نقص توجه نشان دهد. در سال‌های اخیر پژوهشگران در تلاش هستند تا با استفاده از آزمون برج لندن به ارزیابی نارساکنش‌وری‌های لوب‌فرونتال در جمعیت‌های بالینی مختلف شامل آسیب مغزی، بیماری پارکینسون، افسردگی، اسکیزوفرنی، بیماری کره‌هانتینگتون، اختلال نارسایی‌توجه ‌ـ ‌فزون‌کنشی، اختلال یادگیری، اوتیسم و هیدروسفالی بپردازند.

کاربردهای آزمون حل مسأله TOL

آزمون برج لندن به طور گسترده در زمینه‌های مختلف روانشناسی شامل ارزیابی بالینی، علوم اعصاب شناختی و روانشناسی رشد کاربرد دارد. در حیطه ارزیابی بالینی و تشخیص بیماری، آزمون حل مسأله می‌تواند در تشخیص و مانیتورینگ شرایط عصبی مثل آسیب مغزی تروماتیک، بیماری آلزایمر، و اسکیزوفرنی کمک کند. این آزمون همچنین اطلاعات مفیدی در رابطه با توانایی بیماران برای برنامه‌ریزی و تدوین استراتژی ارائه می‌هد.

در علوم اعصاب‌شناختی، آزمون برج لندن در نگاشت همبستگی‌های عصبی عملکردهای اجرایی به خوبی عمل می‌کند. مطالعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) نشان داده است که حل پازل‌های TOL شبکه‌ای از نواحی مغز شامل قشر جلوی پیشانی پشتی جانبی، قشر کمربندی قدامی و لوب های جداری را فعال کند. این یافته‌ها به متخصصین کمک می‌کند تا به درم مناسبی از نحوه همکاری نواحی مختلف مغز در طول وظایف پیچیده شناختی برسند.

روانشناسان رشد نیز می‌توانند از نتایج آزمون حل مسأله برج لندن برای بررسی بلوغ عملکردهای اجرایی در کودکان استفاده کنند. نسخه‌های مختلفی از آزمون برج لندن برای سنین مختلف ارائه شده و محققان می‌توانند با بهره‌گیری از این نسخه‌ها، مسیر رشد مهارت‌های برنامه‌ریزی و حل مسئله را ردیابی کرده و بینش‌هایی در مورد رشد شناختی معمول و غیر معمول ارائه دهند.

تحقیقات متعدد نشان داده که امتياز آزمون TOL با سن فرد آزمون‌دهنده رابطه خطی دارد. البته عملكرد آزمون‌دهندگان در اواخر نوجوانی(اول، دوم، سوم راهنمايی) با جوان‌ها تفاوت معناداری نشان نداده است. 

عوامل تأثیرگذار بر نتیجه آزمون برج لندن

مجموعه‌ای از عوامل درون فردی می‌تواند روی مهارت حل مسأله و نتایج آزمون برج لندن اثرگذار باشد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

سن

افراد سنین مختلف در مهارت‌ حل مسأله، عملکرد متفاوتی از خود نشان می‌دهند. رده‌های سنی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان کاملا با یکدیگر متفاوت هستند و به همین دلیل، سن پیش‌بینی کننده خوبی برای عملکرد حل مسئله است.

هوش سیال

هوش سیال ارتباط بسیار قوی با مهارت حل مسأله دارد. هوش سیال به توانایی تفکر، به‌ویژه تفکر انتزاعی اشاره دارد و با افزایش سن ارتقاء پیدا می‌کند.

سرعت پردازش

سرعت پردازش یکی دیگر از عوامل مؤثر در آزمون برج لندن است که مشابه هوش سیال، با سن فرد مرتبط است. مطالعات مختلف نشان داده است که افزایش سرعت پردازش به کاهش خطا در حل مسأله نیز ارتباط دارد.

زمان برنامه‌ریزی

زمان برنامه‌ریزی در واقع مدت زمانی است که قبل از درگیر شدن با یک تکلیف یا مسأله به آن نیاز داریم تا طرح و برنامه مناسبی پی‌ریزی کنیم. در آزمون برج لندن، زمان برنامه‌ریزی مدت زمانی است که بین مشاهده الگو و انجام اولین حرکت وجود دارد. زمان برنامه‌ریزی با افزایش سن بیشتر می‌شود. 

بازداری (مهار)

بازداری به توانایی مهار یک پاسخ خودکار (ناخودآگاه) یا غالب اشاره دارد. برای حل درست مسائل ضروری است که حرکات احتمالی را کنترل و مهار کرده و بهترین حرکت ممکن را انجام دهیم. پژوهش‌های مختلف نشان داده که رابطه پررنگ بین توانایی مهار بالا و توانایی بالای حل مسأله وجود دارد. 

حافظه فعال

حافظه فعال بخشی از حافظه است که فرآیند نگهداری و دستکاری موقت اطلاعات را بر عهده دارد. پژوهشگران یکی از مؤلفه‌های مهم حافظه فعال را آپدیتینگ یا توانایی جایگزینی اطلاعات جدید با اطلاعات قدیمی می‌دانند. در انجام آزمون برج لندن، در صورتی که اشتباهی رخ دهد، روند و مراحل قبلی نباید حذف شوند، بلکه باید بروزرسانی شوند. 

انتقال (Shifting)

مفهوم انتقال در تست برج لندن، به جلو و عقب رفتن در آزمون اشاره دارد. تحقیقات نشان داده قابلیت انعطاف‌پذیری یا همان انتقال با تعداد خطاهای صورت‌گرفته مرتبط است. قدرت انتقال با افزایش سن کاهش می‌یابد و انجام آزمون برج لندن نیز برای افراد با سن بالا، سخت‌تر است. 

جامعه هدف و رده سنی آزمون برج لندن

آزمون حل مسأله برج لندن برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان 6 تا 99 ساله قابل استفاده است. نیکارو برای نخستین بار این آزمون را برای 3 رده سنی کودک، نوجوان و بزرگسال به تفکیک پیاده‌سازی کرده و نتایج را طبق نُرم هر گروه ارائه می‌دهد.

آزمونی که در این صفحه مشاهده می‌کنید برای رده سنی کودک و 6 سال است.

روند انجام آزمون

آزمون برج لندن مشابه دیگر آزمون‌های روانشناختی باید در مکان، زمان و شرایط کاملا مساعد اجرا شود. چرا که تنها در این حالت آزمون‌دهنده می‌تواند از حداکثر توانایی خود استفاده کند و بهترین عملکرد را داشته باشد.

در صورت برقرار بودن این شرایط، شرکت‌کننده باید راهنمای آزمون را بخواند و برای انجام آن آماده شود. در آزمون حل مسأله برج لندن، شرکت‌کننده باید با حداقل حرکت مهره‌ها، شکلی مطابق الگو ایجاد کند.

در مرحله تمرینی آزمون TOL شرکت‌کننده بسته به پاسخی که به می‌دهد، بازخورد درست یا اشتباه دریافت می‌کند. این بازخوردها به شرکت‌کننده کمک می‌کند تا روند انجام آزمون را به خوبی درک کرده و برای آزمون اصلی آماده شود.

پس از اتمام تمرین نوبت به انجام آزمون اصلی می‌رسد که کاملا مشابه مرحله تمرینی است. تنها تفاوت آزمون اصلی و مرحله تمرینی این است که در آزمون اصلی هیچ بازخوردی به شرکت‌کننده ارائه نمی‌شود.