توجه پایدار

اگرچه ممکن است با اصطلاح “توجه پایدار” آشنا نباشید، اما به زندگی روزمره شما مرتبط است. گاهی اوقات برای دانش‌آموزانی که در یک سیستم آموزشی اجباری گیر کرده‌اند، پیروی از این توصیه آلبرت انیشتین دشوار است: «هرگز مطالعه را یک وظیفه تلقی نکنید، بلکه فرصتی غبطه‌انگیز برای یادگیری و رهایی بخش شما در قلمرو روحتان بدانید. شادی شخصی و به نفع جامعه ای که نسل بعدی شما به آن تعلق دارد.» این نقل قول عالی برای معرفی موضوع مقاله امروز است: توجه پایدار. همانطور که مطالعه ممکن است لذت بخش باشد، حفظ توجه پایدار می تواند بسیار دشوار باشد. یکی از دلایل آن عدم علاقه به موضوع است. با این حال، بسیاری از چیزهای دیگر مانند خستگی وجود دارد که توجه به یک چیز را برای مدت طولانی دشوار می کند. بسیاری از مردم فکر می کنند که حفظ توجه چیز ساده ای است. علاوه بر این، همانطور که بسیاری از ما می دانیم، زمانی که متوجه فعالیت ها یا وظایفی می شویم که برایمان جالب تر هستند یا زمانی که آنها را در محیطی مطلوب انجام می دهیم، معمولاً حفظ توجه آسان تر است. اما، اگر بخواهیم توجه را تحت شرایط دیگر حفظ کنیم، چه اتفاقی می افتد؟

توجه پایدار چیست و با توجه کلی چه تفاوتی دارد؟

توجه پایدار در طول بسیاری از فعالیت های روزانه که به هشیاری نیاز دارند نقش می بندد. برای اینکه هوشیاری موثر باشد، باید توجه خود را حفظ کنید، که نیاز به سطح خاصی از انگیزش دارد. توجه پایدار همچنین در فرآیندهای مرتبط با یادگیری نقشی مهم ایفا میکند. دانش‌آموزان در یک کلاس باید تلاش زیادی کنند تا به آنچه معلم می‌گوید توجه کنند. گاهی اوقات، توجه پایدار با توجه انتخابی اشتباه گرفته می شود. به عبارت دیگر، هنگام توجه پایدار نه تنها باید توجه داشته باشید، بلکه باید روی یک چیز خاص متمرکز بمانید در حالی که سایر عوامل حواس پرتی را فیلتر می کنید. هنگامی که مکانیسم‌ها و فرآیندهایی را فعال می‌کنید که بدنتان می‌تواند در طول دوره‌های نسبتا طولانی نسبت به محرک‌های خاص متمرکز بماند و هوشیار بماند، توجه پایدار مطرح می‌شود.

توجه پایدار عبارت است از «توانایی هدایت و تمرکز فعالیت ذهن بر روی محرک های خاص». برای تکمیل هر فعالیت شناختی برنامه ریزی شده، هر عمل متوالی یا هر فکری باید از توجه پایدار استفاده کرد. به عنوان مثال عمل خواندن همین مقاله یا روزنامه. فرد باید بتواند به اندازه کافی روی فعالیت خواندن تمرکز کند تا کار را کامل کند. مشکلات زمانی رخ می دهند که حواس پرتی ایجاد می شود. حواس پرتی می تواند باعث وقفه و در نتیجه تداخل در توجه پایدار شود.

تحقیقات نشان می دهند که 3 مرحله برای توجه پایدار وجود دارد که عبارتند از: جلب توجه، حفظ توجه و رهاسازی توجه.

توجه مداوم برای روانشناسان مهم است زیرا “نیاز اساسی برای پردازش اطلاعات است.” بنابراین توجه پایدار برای رشد شناختی مهم است. هنگامی که فردی در حفظ توجه مشکل دارد، اغلب با ناتوانی در انطباق با خواسته های محیطی یا اصلاح رفتار (از جمله مهار رفتار نامناسب) مواجه می شود.

مثال هایی از توجه پایدار

همانطور که می توانید تصور کنید، انواع مختلفی از توجه وجود دارد که توسط مدارهای مغزی جداگانه کنترل می شوند. توجه پایدار تنها یکی از انواع توجه کلی است که اکثر ما به صورت روزانه از آن استفاده می کنیم. اما توجه پایدار دقیقا چیست؟ به طور معمول، می گوییم که توجه پایدار ما را قادر می سازد تا تمرکز توجه خود را بر روی یک محرک برای مدت زمان کافی حفظ کنیم، حتی اگر خستگی افزایش یابد یا عوامل حواس پرتی وجود داشته باشند. به عبارت دیگر، این نوع توجه به تداوم و پایداری  اشاره دارد. از دیدگاه نظری تر، توجه پایدار معمولاً به دو دسته هوشیاری تقسیم می شود که ما را قادر می سازد محرکی را هنگام ظاهر شدن تشخیص دهیم و تمرکز که به ما امکان می دهد توجه خود را روی آن محرک متمرکز کنیم.

برخی از فعالیت هایی که مستلزم استفاده از توجه مداوم هستند شامل مطالعه، رانندگی یا انجام فعالیت های روزمره زندگی می شوند. در حالت اول، مطالعه مستلزم این است که در کلاس توجه داشته باشیم یا در مدت طولانی کتاب بخوانیم. در هنگام رانندگی نیز همین اتفاق می افتد: برای رسیدن به مقصد باید به جاده توجه کنیم.

چرا دیگر توجه نمی کنیم؟

تجربه شخصی به ما می گوید که توجه کردن برای مدت طولانی دشوار است. سطح توجه شما با گذشت زمان کاهش می یابد. اگرچه این مساله به دلایل مختلفی رخ می دهد، اما مهم ترین آنها عبارتند از:

1-توجه مانند یک ماهیچه است. وقتی ورزش می کنید خسته می شود و برای استراحت و ریکاوری به زمان نیاز دارد.

2-با گذشت زمان، مغز شما از تمرکز آگاهانه روی یک چیز خسته می شود و به طور فزاینده ای توسط عوامل حواس پرتی وسوسه می شود. به عنوان مثال، هر چه ساعت های بیشتری در محل کار بوده باشید، وسوسه بررسی گوشی موبایل بیشتر می شود.

نظریه های مربوط به توجه پایدار

محققان نظریه های مختلفی ارائه کرده اند که سعی در توضیح چگونگی عملکرد توجه پایدار دارند. در اینجا به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم:

تئوری فعال سازی

این نظریه که به عنوان نظریه برانگیختگی نیز شناخته می شود، پیشنهاد می کند که برای انجام صحیح یک تکلیف، باید تداوم خاصی از محرک ها وجود داشته باشد. به عنوان مثال به یک نگهبان فکر کنید. اگر نگهبان در اطراف حرکت کند و دور بزند، راحت تر از اینکه تمام روز را در همان نقطه بنشیند، متمرکز می شود.

نظریه انتظار

این نظریه به ما می گوید که یک فرد هوشیار که توجه را حفظ می کند، اگر واقعاً انتظار داشته باشد که اتفاقی بیفتد، می تواند مدت بیشتری آن را حفظ کند. برای مثال، اگر نگهبان انتظار داشته باشد که کسی از کارخانه دستبرد بزند، مدت بیشتری توجه آنها را حفظ خواهد کرد.

به همین ترتیب، اگر انتظارات پایین باشد، متمرکز ماندن دشوارتر است. در نتیجه، وقتی دانش آموزی انتظار ندارد که معلم در طول کلاس چیز جالبی بگوید، توجه کردن برای او بسیار دشوار خواهد بود.

نظریه عادت گرایی

این آخرین نظریه استدلال می کند که اگر به چیزی عادت کنید، علاقه و توجه خود را به آن از دست خواهید داد. به عبارت دیگر، در نتیجه تکرار منظم سیگنال‌های نامربوط، تمرکز خود را از دست خواهید داد.

اختلال توجه پایدار

اکنون که ما روشن کردیم که چه چیزی توجه پایدار است، توضیح اینکه چگونه می تواند دچار اختلال شود آسان تر خواهد بود. برای بسیاری از ما، اگر یک کار یکنواخت را برای مدت طولانی انجام  دهیم یا در حین انجام چنین کاری توسط یک محرک جذاب تر حواسمان پرت شود، حفظ توجه دشوار خواهد بود. با این حال، این بدان معنا نیست که توجه ما مختل شده است. اگر اختلال قابل توجهی در توجه مداوم ما رخ دهد، آنقدر مهم است که در تمام آن فعالیت هایی که در طول روز انجام می دهیم متوجه آن می شویم. اگر به مثال‌هایی که قبلا ذکر شد برگردیم، اختلال در این نوع توجه بر توانایی ما برای مطالعه یا رانندگی تأثیر می‌گذارد، زیرا حفظ توجه در حین انجام آن وظایف بسیار دشوارتر خواهد بود. علاوه بر این، همانطور که در بخش بعدی خواهیم دید، اختلال در توجه پایدار معمولاً نتیجه شرایط مختلف سلامتی یا حتی فرآیند طبیعی پیری است.

شرایط پزشکی و توجه پایدار

همانطور که در بخش قبل دیدیم، شرایط یا اختلالات پزشکی مختلفی وجود دارد که می‌تواند بر توجه پایدار ما تأثیر بگذارد. شاید یکی از شناخته شده ترین اختلالات توجه پایدار، نقص توجه یا به اصطلاح ADHD باشد. در این اختلال ، همانطور که بسیاری از ما می دانیم، بیماران (که اکثرا کودک هستند) معمولاً در توجه یا کنترل رفتارهای تکانشی با مشکل مواجه می شوند. در مواردی که عدم توجه غالب است، کودکان هنگام سازماندهی خود، تکمیل یک کار، توجه به جزئیات یا پیروی از دستورالعمل ها یا مکالمات با مشکلاتی مواجه خواهند شد. علاوه بر این، این کودکان تمایل دارند که به راحتی حواسشان پرت شود.

از سوی دیگر، سایر اختلالات مانند نارساخوانی، اسکیزوفرنی، بیماری آلزایمر یا به طور کلی زوال عقل و پیری نیز می تواند منجر به مشکلات در توجه شود. متأسفانه، همانطور که می بینید، چندین بیماری وجود دارد که می تواند در نتیجه این نوع اختلال توجه ایجاد شود.

نکات و راهکارهایی برای بهبود توجه پایدار

برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت زیر مراجعه نمایید:

توجه پایدار

1. اجازه دهید کارهای جالب به دنبال کارهای خسته کننده و پیش پا افتاده باشند. ممکن است برای کودک شما دشوار باشد که توجه خود را به کارهایی که به نظر او غیر جالب هستند، حفظ کند. هنگامی که فرزند شما می تواند پس از اتمام کار مشتاقانه منتظر انجام کاری باشد که از آن لذت می برد، تمایل بیشتری به توجه و تکمیل چنین وظایفی داشته باشد.
2. در هنگام دستور دادن واضح و مختصر باشید. کودک خود را با کلمات یا دستورالعمل های بیش از حد پر نکنید و از او بخواهید که در صورت ارائه دستورالعمل های جدید، آنچه را که شنیده است، بازنویسی کند. این می تواند به فرزند شما کمک کند تا اطلاعات جدید یا مهم را پردازش کند و در مورد آنها فکر کند.
3. فرزند خود را در فعالیت هایی که نیاز به تعامل اجتماعی و کمک به دیگران دارند، مشارکت دهید. فعالیت های داوطلبانه نه تنها به خود کودک پاداش می دهد، بلکه توجه او را نیز به خود جلب می کند.
4. از رقابت برای حفظ توجه استفاده کنید. فرزند خود را به چالش بکشید تا ببیند چه کسی یک کار را به طور کامل انجام می دهد. به عنوان مثال، مسابقه ای داشته باشید تا ببینید آیا او می تواند بخشی از تکالیف خود را قبل از اتمام کار شما انجام دهد، مانند کنار گذاشتن غذا بعد از خرید مواد غذایی. رقابت اغلب به کودکان کمک می کند تا تمرکز خود را حفظ کنند.
5. از فعالیت بدنی برای تقویت شیمی مغز استفاده کنید که از توجه پایدار حمایت می کند. تحقیقات نوظهور علوم اعصاب نشان می‌دهد که کودکان می‌توانند پس از تمرین‌های فیزیکی شدید، بهتر و برای مدت طولانی‌تری توجه کنند.
6. فرزندتان را تشویق کنید تا فعالیت ها و محتوایی را که توجه او را حفظ می کند، شناسایی کند. در حالی که بسیاری از کودکان مبتلا به مشکلات توجه تعداد بسیار محدودی از چیزها را دارند که آنها را متمرکز نگه می‌دارد، مانند بازی‌های ویدیویی، رایانه، تلویزیون، لگوها

سخن پایانی

تحقیقات بر روی توجه پایدار بیش از 60 سال است که فعال بوده است و پنج سال گذشته نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از نظر مفهومی، سؤالاتی در مورد چگونگی تعریف توجه پایدار و اینکه چرا حفظ توجه متمرکز برای افراد چالش برانگیز است، باقی می ماند. با این حال اهمیت بسیار زیاد این کنش شناختی در یادگیری و سایر کار های روزمره ما را به این سمت سوق می دهد که بیشتر به این قضیه دقت کنیم. در همین راستا پیشنهاد میکنیم که به سایت نیکارو مراجعه کنید تا با جدیدترین متد روز بتوانید توجه پایدار خود و فرزندتان را سنجیده و راهکار های ارتقا و بهبود آن را دریافت نمایید:

ارزیابی شناختی