پرسشنامه کتل

تست شخصیت کتل (16PF)، که به نام آزمون 16 عاملی شخصیت نیز شناخته می‌شود، برای نخستین بار توسط یک روانشناس انگلیسی به نام ریموند کتل طراحی شد. این آزمون شامل 187 سوال بوده و هر سوال دارای سه گزینه می‌باشد. در این مقاله قصد داریم تا اطلاعاتی بیشتر راجع به این نوع از آزمون های روانشناسی  در اختیار شما خوانندگان عزیز و محترم قرار دهیم؛ همراه ما باشید.

تست شخصیت کتل (16PF) چیست؟

آزمون شخصیت کتل(16PF)، یک پرسشنامه دارای قابلیت نمره‌گذاری عینی بود که توسط پژوهش‌های بنیادی در روانشناسی جهت سنجش شخصیت و پوشش کامل‌ترین صفات شخصیتی در کمترین زمان ساخته شد. تست شخصیت کتل(16PF)، در پژوهش‌ها و مطالعات زیادی برای بررسی شخصیت بکار برده شده است. همچنین این تست، به زبان‌های مختلف ترجمه‌شده و مورد مطالعه در فرهنگ‌های اروپای‌شرقی، خاورمیانه، کانادا و استرالیا قرارگرفته است. تا کنون، پژوهش‌های مختلفی درباره‌ تست شخصیت کتل(16PF) انجام شده است که نشان‌دهنده روایی این آزمون هستند.

تاریخچه آزمون 16 عاملی کتل

ریموند کتل در سال ۱۹۰۵ در انگلستان به دنیا آمد و در رشته‌های فیزیک و شیمی تحصیل کرد. او به دلیل علاقه به مشکلات اجتماعی به روانشناسی روی آورد و در سال ۱۹۲۹ دکترای خود را دریافت کرد. کتل در طول زندگی خود جوایز متعددی از جمله مدال طلا از انجمن روان‌شناسی آمریکا دریافت کرد. ریموند کتل، تست شخصیت کتل (16PF) را با به‌کارگیری فهرست صفات شخصیت که توسط آلپورت و اودبرت در سال 1936 ازطریق ادبیات روانشناسی و روان‌پزشکی تدوین‌شده بود، ابداع کرد. در ابتدا، این صفات شامل 4505 صفت بود که کتل در مرحله اول این صفات را به 171 رگه تقلیل داد و درنهایت بعد از بررسی همبستگی میان این رگه‌ها این صفات را به 36 صفت محدود ساخت.

کتل درنهایت در سال 1975 بعد از تحلیل عاملی مجدد 16 عامل متمایز را تبیین کرد و تحت عنوان آزمون شخصیت کتل (16PF) یا Sixteen Personality Factor Questionnaire (16PF) متنشر کرد. در ادامه قصد داریم بعد از بررسی نظریه کتل به توضیح عوامل مرتبه اول و عوامل مرتبه دوم بپردازیم.

بررسی نظریه کتل

برخلاف نظریات قبلی که درباره شخصیت بیان می‌شد، کتل معتقد بود شخصیت را می‌توان شناخت، طبقه‌بندی کرد و مورد مطالعه قرار داد. او معتقد بود با استفاده از ابزارهایی که بعداً مبدع آن بود مثل تست شخصیت کتل (16PF)، می‌توان  ویژگی‌ها و رفتارهای افراد را از طریق مطالعه علمی و بر اساس صفات زیربنایی شخصیت، پیش‌بینی کرد. نظریه‌پردازان حوزه‌ی صفات شخصیتی افرادی همچون آیزنک، آلپورت، مک کری و کاستا بودند. او همچنین معتقد بود رشد شخصیت به‌صورت مرحله‌ای بوده و از کودکی تا پیری قابل‌بررسی است. سرانجام او از طریق روش‌های تحلیل عاملی توانست صفات شخصیتی را شناسایی و آن‌ها را در ابزار ابداعی خودش بگنجاند و عواملی را که سازنده شخصیت هستند را اندازه‌گیری کند.

عوامل تست شخصیت کتل (16PF)

این آزمون شخصیت انسان را به 16 بعد اساسی تقسیم می‌کند که شامل عواملی مانند گرم بودن، استدلال، ثبات عاطفی، تسلط، سرزندگی، آگاهی از قانون، جسارت اجتماعی، حساسیت، هوشیاری، انتزاعی بودن، حریم، دلهره، گشادگی، اعتماد به نفس، کمال‌گرایی و تنش می‌باشد. در این بخش قصد داریم تا کمی مفصل تر درباره این 16 عامل صحبت کنیم:

1- عوامل مرتبه اول تست شخصیت کتل (16PF)

عوامل مرتبه اول(که اصطلاحاً رگه‌های عمقی گفته می‌شود) ابتدا از طریق پرسشنامه شناسایی می‌شود و پس‌از آن از طریق مشاهده در موقعیت‌های زندگی روزمره کامل می‌شوند. در ادامه به بررسی عوامل مرتبه اول تست شخصیت کتل (16PF)، خواهیم پرداخت:

عامل A: ادواری خویی  - گسیخته خویی(مردم‌آمیزی – مردم‌گریزی)

الف- ادواری خویی

• روابط اجتماعی: افرادی که در قطب مثبت این عامل در تست شخصیت کتل(16PF) قرار می‌گیرند افرادی باعلاقه نسبت به جامعه انسانی هستند این افراد را اصطلاحاً اجتماع خواه توأم بااحساس غمگینی یا شادی در مسائل اجتماعی می‌دانند. آن‌ها به خواسته‌ها و نیازهای دنیای بیرونی با شدت بیشتری پاسخ می‌دهند و در زمان وقوع  مشکلات این افراد ادواری خو، دیگران را به کمک می‌طلبند.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: این افراد نسبت به سایر اشخاص، رغبت بیشتری نسبت به سایرین دارند. ادواری‌خوها توانایی سازمان‌دهی بسیار خوبی دارند و نتایج این افراد در دوران مدرسه بهتر از دوران دانشگاهشان است.

ادواری‌خوها مشاغلی را ترجیح می‌دهند که در آن موقعیت اجتماعی پررنگ است و با مردم سروکار دارد. فروشندگان، مددکاران اجتماعی، و معلمین بیشتر از بین ادواری‌خوها هستند. 

ب- گسیخته خویی 

• روابط اجتماعی:  افرادی که در قطب منفی این عامل در تست شخصیت کتل (16PF) قرار می‌گیرند، اشخاصی هستند با علایقی کمتر به جامعه انسانی و نسبت به دیگران سرد و بی‌تفاوت‌اند. که سردی و سکوت محجوبانه همراه با تنش آن‌ها ممکن است به خاطر کمرویی باشد.  این افراد فاقد هم احساسی، خوددار و پنهان‌کارند و معمولاً هیچ شخصی موردعلاقه آن‌ها نیست. مواردی از رگه‌های گسیخته خویی شامل: آهنگ شخصی سریع‌تر و پرتنش‌تر، تحقیرکننده، حریص، خرده‌گیر، اهل مخالفت، بی‌انعطاف، بدگمان و خشن می‌باشد.
• نقش جنسیت: گرایش به ادوارخویی در زنان بیشتر است و گرایش به گسیخته خویی در مردان بیشتر است.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: در تست شخصیت کتل (16PF)، گسیخته خوها برای اصول انتزاعی بیشتر از جزئیات اهمیت قائل‌اند. ظرفیت کلامی آن‌ها بهتر از هوش کلی آن‌هاست و توانایی‌هایی در جهت پیش‌بینی آینده دارند. نتایج دانشگاهی این افراد بهتر از دوران مدرسه‌شان است. این افراد تأکید بیشتر بر روی اصول اخلاقی دارند تا احساسات و وسوسه‌ها و از مواجهه با دیدگاه دیگران اجتناب می‌کنند. علایق این افراد به هنر به سمت زمینه‌های کلاسیک است تا زمینه‌های رمانتیک و اگرچه در شغل‌ها به دلیل عدم هم احساسی  محبوب دیگران نیستند اما خدمات ارزنده‌تری ارائه می‌دهند.

آن‌ها در مشاغل تولیدی نمی‌توانند پاسخگوی سرعت ناگهانی باشند و شغل‌های مناسب این افراد شامل: حسابداری، پژوهشگری، و مهندسی است.

عامل B: هوش عمومی – نارسایی عقلی(باهوش – کم‌هوش)

باید توجه داشت که در تست شخصیت کتل (16PF)، هوش به‌عنوان عاملی در قلمرو شخصیت بکار رفته و نمره هوش به‌دست‌آمده در این آزمون کنش هوش باتوجه به نوع سازمان‌یافتگی شخصیت است. 

• روابط اجتماعی: آزمودنی‌هایی که در دوسر طیف قرار دارند باوجود تفاوت‌ها واجد رگه‌های مشترکی هستند که به علت اجتناب از زندگی گروهی است. همچنین بازخوردهای ضداجتماعی در نارسایی عقلی بارزتر است.
• نقش جنسیت: مطابق بررسی‌ها جنسیت در گرایش به دو قطب تعیین‌کننده نیست.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: درباره عوامل خلقی مربوط به نارسایی عقلی مطابق تحقیقات آیزنک، کمبود پشتکار، فقدان انضباط شخصی و عدم احساس مسئولیت گزارش‌شده است. همچنین در طرف قطب مثبت یعنی هوش عمومی، دقت عمل، پشتکار و جدیت را نشان می‌دهد.

عامل C: پایداری هیجانی – نوروزگرایی عمومی (نیرومندی من – ناپایداری هیجانی)

الف- پایداری هیجانی  

• روابط اجتماعی: افرادی که در قطب مثبت این عامل‌اند در سازش با موقعیت‌های زندگی موفق‌تر بوده در روابطشان با دیگران ثابت‌قدم‌تر و به‌عنوان فردی مورد اعتماد شناخته می‌شوند و دوستان بیشتری به سمت خود جذب می‌کنند.

ب- نوروزگرایی عمومی

• روابط اجتماعی: افرادی که در قطب منفی در این عامل‌اند در سازش با موقعیت‌های زندگی ناموفق بوده و درعین‌حال انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند. این افراد از محدودیت‌های زندگی ناراضی هستند و عموماً کسل به نظر می‌رسند.
• نقش جنسیت: زنان نسبت به مردان به میزان کمتری از خود پایداری هیجانی نشان می‌دهند.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: پشتکار کم، بی‌توجهی ناپایداری و تلقین‌پذیری از رگه‌های قطب منفی در این عامل‌اند.

عامل E: سلطه – استیلا (اطاعت – تسلیم)

الف- سلطه

• روابط اجتماعی: گرایش حداکثری به قطب مثبت، شخصیتی را نشان می‌دهد که خودش را مطیع قراردادهای اجتماعی نمی‌داند و در برابر سرزنش‌های اجتماعی حساس نیست. این افراد حادثه‌جو و خواهان مبارزه هستند و سعی دارند دیگران را مجذوب خود کنند.
• رغبت و توانایی‌ها: این عامل در رهبران قوی‌تر و در پیروان ضعیف‌تر است. در زمینه‌های هنری و علمی خلاقیتی بیشتر از خود نشان می‌دهند. مشاغل مناسب برای این افراد شامل پژوهشگری، خلبانی و ورزشکاران المپیک است.

ب- اطاعت

• روابط اجتماعی: گرایش حداکثری به قطب منفی شخصیتی مهربان و با ملاطفت را نشان می‌دهد. این افراد بیشتر به خودشان اکتفا می‌کنند و به خاطر میزان حساسیت بالا به سرزنش‌های اجتماعی، تبعیت جو و کم‌رواند.
• جنسیت: به لحاظ محتوا این عامل در مردان کمی از زنان متفاوت است و در زنان سلطه کمتری مشاهده می‌شود.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: گرچه اطاعت گذراندن امتحان را تسهیل می‌کند، اما زمانی که هدف بررسی خلاقیت باشد، یک مشکل محسوب می‌گردد.

عامل F: سرزندگی - دل‌مردگی

الف- سرزندگی

افرادی که در قطب مثبت هستند کمتر احتمال دارد دچار بیماری‌های خلقی از قبیل افسردگی شوند.

ب- دل‌مردگی

• روابط اجتماعی: فردی که با شدت بیشتری به سمت قطب منفی گرایش دارد خصوصیاتی از قبیل دل‌مردگی احترازکننده و منفعل به‌گونه‌ای که دیگران باید او را به‌جانب خویش بخوانند را دارد. سازش این افراد با موقعیت‌ها کند و انعطاف‌ناپذیر است و دربند عادات خود و مستعد رفتارهای قراردادی‌اند.
• نقش جنسیت: اختلالات بین دو جنس در گرایش به دو قطب محسوس نیست.

عامل G خلق استوار – خلق نارس و وابسته

الف -خلق استوار

• روابط اجتماعی: فرد در این قطب از تست شخصیت کتل(16PF)، دارای احساس مسئولیت بوده و ملاحظات اجتماعی برایش بااهمیت است و محتاط در روابط اجتماعی بوده و روال ثابتی را برای زندگی برمی‌گزیند. این افراد دوستان بیشتری برای خود می‌یابند.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: در این قطب افراد بسیار اخلاقی عمل کرده و خود را در قید اخلاقیات می‌دانند و علاقه‌مند به تجزیه‌وتحلیل دیگران هستند و تمایل دارند با اشخاص کارآمد معاشرت کنند تا افراد دیگر. همچنین این افراد پشتکار خوب، توانایی پیش‌بینی آینده و سازمان‌دهی فکر، نظم و دقت عمل را در دستور کار خود قرار می‌دهند.

ب – خلق نارس و وابسته

• روابط اجتماعی: فردی پرتوقع و درعین‌حال بی‌توجه به درخواست‌ها در موقعیت‌های اجتماعی، و در بیشتر اوقات دچار سوگیری در زندگی و ناپایداری است.
• نقش جنسیت: زنان گرایش بیشتری به قطب مثبت دارند اگرچه اختلاف زیادی مشاهده نمی‌شود.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: در تست شخصیت کتل(16PF)، گرایش به قطب منفی فردی را نمایش می‌دهد که پایبند به قوانین است. مشاغل مناسب برای این قطب شامل پژوهشگران و ورزشکاران می‌باشد. 

عامل H: ادواری خویی متهورانه- گسیخته‌خویی اساسي، در خودماني (جسور- ترسو)

الف – ادواری‌خویی متهورانه

• روابط اجتماعی: در تست شخصیت کتل(16PF)، قطب مثبت این عامل افراد جامعه طلب و گروه‌جو هستند و به دنبال هیجان‌های بیشتر در روابط خویش هستند. این افراد تمایل دارند خود را بالادست دیگران قرار دهند. همچنین روحیه‌ای ماجراجویانه داشته‌اند که به خطرها و تهدیدها حساسیت کمتری نشان می‌دهند. این افراد به امرونهی‌ها در اجتماع نیز حساسیت کمتری دارند و رغبت‌های واقع‌نگرانه‌ای نسبت به یکدیگر و افراد جنس مخالف دارند. از دیگر مشخصه‌های این افراد می‌توان به تمایلشان به دوستان پرحرف اشاره کرد.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: این عامل یکی از عوامل مهم در پیش‌بینی شغلی است. مشاغل مناسب برای این قطب شامل فروشنده‌ها و خلبان‌ها است. افراد در این قطب به گرایشات هنری و احساسی گرایش دارند.

ب - درخودمانی

• روابط اجتماعی: این افراد روابط سردی با محیط دارند و افرادی خواهان فاصله هستند. به‌این‌ترتیب که یکی دو دوست صمیمی را بر جماعت ترجیح داده و رغبت‌هایشان نسبت به جنس مخالف کاسته شده است.
• نقش جنسیت: اختلاف بین دو جنس در این گرایش خیلی محسوس نیست.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: این افراد کند هستند اما دقت عمل بالایی دارند و از مشاغلی که مستلزم تماس با افراد مختلفی است دوری می‌کنند.

عامل I: حساسیت هیجانی – زمختی رشدیافتگی (حساس – کله‌شق)

الف – حساسیت هیجانی

• روابط اجتماعی: در تست شخصیت کتل(16PF)، قطب مثبت این عامل نشان‌دهنده فردی است که به زندگی گروهی علاقه‌مند است. همچنین این افراد سعی در جلب‌توجه دیگران دارند.
• رغبت‌ها و توانایی: فردی آرمانی نگر، غیرواقع نگر و واجد باورهای دوسوگونه در خوب بودن فطری انسان و یا دریافت دنیا به‌منزله محلی پر از آرامش‌اند.

ب – زمختی رشدیافتگی

• روابط اجتماعی: در قطب منفی این عامل، افراد کمتر تمایلات شخصی خود را دنبال می‌کنند و بیشتر برای پذیرش واقعیات دنیای ملموس و احساس مسئولیت در قبال تعهدات زندگی، آماده است.
• نقش جنسیت: در این عامل اختلافات زیادی بین دو جنس وجود دارد. به‌این‌ترتیب که زنان به گونه بارزتری نسبت به مردان به قطب مثبت گرایش دارند. 
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: افراد در این قطب گرایش به کارهای عملی و منطقی دارند و پایبند به اخلاق و تبعیت جویی می‌باشند.

عامل L: گسيخته‌خويي پارانوياگونه- در دسترس بودن اعتمادآميز (شکاک – زودباور)

الف – گسیخته‌خویی پارانویا گونه

• روابط اجتماعی: در تست شخصیت کتل(16PF) و در قطب مثبت عامل L رگه‌هایی از خشن بودن، بی‌اعتنایی، بدگمانی، بدخلقی و عدم انعطاف‌پذیری در افراد دیده می‌شود. این افراد نماینده‌ی شخصیت ضداجتماعی با علایق کاهش‌یافته نسبت به دیگران‌اند. همچنین افراد در این قطب خود را برتر از دیگران دانسته و خود را واجد رفتارهای صحیح می‌دانند. 

رغبت‌ها و توانایی‌ها: در این قطب از عامل L افراد علاقه‌مند به زندگی درونی(درون‌گرایی) هستند.

ب - دردسترس بودن اعتماد آمیز

• روابط اجتماعی: در آزمون شخصیت کتل(16PF)، افرادی که به این قطب از عامل L گرایش دارند، به جامعه و دیگران علاقه‌مند هستند و همچنین آن‌ها شاد و زودجوش بوده و در برابر موقعیت‌ها سازش‌پذیراند.
• نقش جنسیت: در مردان بیشتر از زنان مشخص است.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: در این قطب گرایش به آرمانی نگری در افراد وجود دارد.

عامل M: کولی گری – رغبت‌های عملی (خیال‌پردازی – اهل عمل)

الف – کولی گری

• روابط اجتماعی: در آزمون شخصیت کتل(16PF)، افراد در قطب مثبت عامل M، عموماً افرادی هستند که راه خود را دنبال می‌کنند و بدون اینکه به خواسته‌های جمعی توجه کنند بیانگر توقعات خود نسبت به دیگران‌اند.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: پیچیدگی در افکار خود و عدم تمایل در تجدیدنظر در عقاید خود از تمایلات این افراد است. همچنین آن‌ها در پاسخ‌ها بی‌رحم و بدون احساس مسئولیت در کارها هستند.

ب – رغبت‌های عملی

• روابط اجتماعی: در این قطب افراد، علاقه‌مند به زندگی جمعی است و خود را تابع قوانین و آداب اجتماعی می‌داند.
• نقش جنسیت: در زنان گرایش به قطب مثبت نسبت به مردان بیشتر است.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: افراد در این قطب به کارهای عملی علاقه دارند و از دقت عمل، کارآمدی، منطق و واقع‌نگری بالایی برخوردارند.

عامل N: ظرافت‌کاری – سادگی بی‌ظرافت

الف – ظرافت‌کاری

• روابط اجتماعی: افراد در تست شخصیت کتل(16PF) و در قطب مثبت عامل M، در روابط خود با محیط سخت‌گیر، عقلی نگر و سرد هستند.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: به نظر می‌رسد که نشان‌دهنده گرایش به عقلی نگری در این افراد زیاد بوده و همچنین دارای ذوق هنری هستند.

ب – سادگی بی‌ظرافت

• روابط اجتماعی: افراد با گرایش در این قطب، در روابطشان آسان‌گیر و علاقه‌مند به دیگران هستند.
• نقش جنسیت: گرایش به قطب منفی در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.
• رغبت‌ها و توانایی‌ها: این دسته از افراد فاقد ذوق هنری و کم مهارت هستند.

عامل O: بی‌اعتمادی اضطراب‌آمیز – اعتماد توأم با آرامش

الف – بی‌اعتمادی اضطراب‌آمیز

در تست شخصیت کتل(16PF) و در عامل O+، افراد با جدال‌های درونی در تعارض هستند که آن‌ها را در معرض برانگیختگی‌هایی قرار می‌دهد که قابل‌مهار و کنترل نیستند. افراد در این حیطه مستعد اختلالاتی از قبیل: اضطراب شناور، افسردگی اضطرابی، هراس و ضعف روانی می‌باشند .

ب – اعتماد توأم با آرامش

افراد در قطب منفی عامل O، آسوده و غیر حساس هستند. 

عامل Q1: محافظه‌کاری

این افراد اصطلاحاً بنیادگرا نامیده می‌شوند. آن‌ها خود را بیشتر درون‌گرا جلوه می‌دهند همچنین آن‌ها بیشتر به رویدادهای اساسی علاقه‌مند بوده و به‌طورکلی امور عقلی را بیشتر ترجیح می‌دهند.

این عامل و سه عامل بعدی با یک حرف مشخص‌شده‌اند زیرا موجودیت آن‌ها در سلسله عوامل زمینه‌ساز ارزشیابی‌ها ثابت نشده است.

عامل Q2: خودکفايي- ناتواني در اخذ تصميم (مسلط بر خود- متکي به ديگران)

در تست شخصیت کتل (16PF)، همان‌طور که از نام این عامل مشخص است، در قطب مثبت فردی را نشان می‌دهد که مصمم است و عادت دارد خود را به‌تنهایی رهبری کند. ممکن است الزاماً در روابط با دیگران سلطه‌جو نباشد.همچنین در قطب منفی این عامل، افراد دوست دارند مورد تأیید دیگران قرار بگیرند و تابع مقررات و آداب‌ورسوم‌اند و از دیگران پیروی می‌کنند.

عامل Q3: مهار کردن اراده و پایداری خلق‌وخو

بر اساس تست شخصیت کتل (16PF)، کسانی که در عامل Q3 غنی هستند توانایی مهار رفتار و هیجانات خود را داشته، باهوش و دارای دقت عمل خوبی هستند و درعین‌حال نیز لجباز هستند. این افراد اگر در گروه‌ها باشند؛ عینیت گروه و کارآمدی گروه افزایش می‌یابد.

عامل Q4: تنش عصبی

در تست شخصیت کتل (16PF) و در عامل Q4، افراد مهیج، در پیچ‌وتاب، تحریک‌پذیر و ناشکیبا هستند. این افراد بیش از ظرفیت و توان خودکار و فعالیت انجام می‌دهند و نمی‌توانند غیرفعال باشند.

2- عوامل مرتبه دوم تست شخصیت کتل(16PF):

• برونگرایی: در تست شخصیت کتل (16PF)، افرادی که در عامل برونگرایی نمره پایینی کسب می‌کنند در روابط بین فردی اصولاً خودکفا، خجالتی و خوددار هستند. افرادی که در این عامل نمرات پالایی به دست می‌آورند، افرادی اجتماعی هستند که اهل رفت‌وآمد بوده همچنین غیر خوددار و در ساختن روابط اجتماعی و فردی توانمند هستند.
• اضطراب: در تست شخصیت کتل (16PF)، کسانی که نمره پایینی در مقیاس اضطراب کسب می‌کنند، افرادی هستند که زندگی‌شان به‌طورکلی رضایت‌بخش بوده و کسانی هستند که قادرند به اهداف مهم زندگی‌شان دست پیدا کنند. در مقابل کسب نمره بالا در این عامل، نشان‌دهنده‌ی سطح بالای اضطراب در افراد بوده و موجب ناسازگاری‌هایی شود. اضطراب بالا عموماً باعث اختلال در کارایی و اختلال جسمانی می‌شود.
• انعطاف‌پذیری: افرادی که در تست شخصیت کتل (16PF)، در عامل انعطاف‌پذیری نمره پایین کسب می‌کنند، عموماً تحت تأثیر عواطفشان قرار می‌گیرند. آن‌ها بیشتر افرادی با علایق فرهنگی و هنری هستند. همچنین آن‌ها نسبت به احساسات خود و دیگر افراد حساس هستند. در مقابل افرادی که نمره بالا در این عامل به دست می‌آورند، بیشتر تحت تأثیر حقایق هستند تا احساسات. از آن‌ها به‌عنوان افرادی باشهامت، استوار، قاطع و مبتکر یاد می‌شود.
• استقلال: در تست شخصیت کتل (16PF)، افرادی که استقلال پایینی دارند طبیعتاً متکی به گروه، متکی و منزوی هستند. این افراد معمولاً خواهان و نیازمند حمایت از سوی دیگران بوده و رفتارهای خود را در جهت کسب حمایت از دیگران هدایت می‌کنند. در مقابل افرادی که نمره بالایی در عامل استقلال کسب می‌کنند، اصولاً پرخاشگر، نافذ و باجرئت هستند.
• کنترل غرایز: در تست شخصیت کتل (16PF)، کسانی که نمره پایین کسب می‌کنند مطابق ارزش‌های دیگران یا اساس احساس وظیفه عمل نمی‌کنند، این افراد اصولاً ناسازگار هستند و از تغییر دادن قوانین به نفع خود دریغ ندارند و مجموعه‌ای از قوانین خود را به وجود می‌آورند. در نقطه مقابل، افراد کاملاً قابل‌اتکا هستند زیرا قوانین را تغییر نمی‌دهند و دیگران از آن‌ها به‌عنوان اخلاق‌گرا یاد می‌کنند.
• سازگاری: افرادی که در تست شخصیت کتل (16PF) و در عامل سازگاری نمره پایینی به دست می‌دهند، رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند که نشان از اختلالات عصبی است. آن‌ها اصولاً مضطرب و واکنش گرا هستند. در مقابل افرادی که در تست شخصیت کتل (16PF) و در عامل سازگاری، نمره بالایی به دست می‌آورند عموماً با مشکلات زندگی سازش یافته هستند.
• قدرت رهبری: اشخاصی که در تست شخصیت کتل (16PF) و در این عامل نمره پایینی کسب می‌کنند، فاقد هرگونه علائمی که به‌نوعی در رهبران یافت می‌شود. این افراد معمولاً در مطرح کردن خود ناتوان هستند. این افراد فاقد کنترل فردی برای برآورده کردن نیازها و انجام کارها در زمان مشخص هستند. در مقابل افرادی که نمره بالایی در این عامل به دست می‌دهند، خلق‌وخویی را نشان می‌دهند که از یک رهبر انتظار می‌رود. این افراد عموماً اجتماعی، آرام، مدعی و دارای اعتمادبه‌نفس هستند.
• خلاقیت: در تست شخصیت کتل(16PF) و در عامل خلاقیت، افرادی که نمره پایین به دست می‌آورند افرادی با تفکر خشک و عمل‌گرا بوده و کمترین خلاقیت رادارند. آن‌ها به راه‌های صحیح شناخته‌شده در انجام کارها پایبند هستند تا اینکه راه‌های جدیدی را برای انجام کار امتحان کنند. در نقطه‌ی مقابل افراد با نمره بالا در این عامل دارای اعتمادبه‌نفس بالا بوده و اغلب اما نه لزوماً همگی، نسبتاً جدی بوده و زیاد اهل رفت‌وآمد نیستند. 

نقاط قوت تست شخصیت کتل(16PF)

1. این آزمون قادر است ضعف‌ها و توانایی‌های افراد را مشخص کند.
2. باتوجه به کثرت ترجمه به زبان‌های مختلف (30زبان) می‌توان آن را در جوامع مختلف بکار برد.
3. این ابزار قادر به‌پیش بینی الگوی رفتاری افراد از طریق شناسایی صفات شخصیتی است.
4. در راستای سنجش و پیش‌بینی می‌تواند خودآگاهی نسبی به آزمودنی بدهد.
5. تست شخصیت کتل(16PF) کاربرد مؤثری درزمینه تصمیم‌گیری برای ازدواج یا استخدام افراد دارد.

نقاط ضعف تست شخصیت کتل(16PF)

1. این آزمون برخلاف آزمون‌هایی مانند MMPI دارای مقیاس‌های اعتباری نظیر دروغ‌سنج نیست و این مسئله می‌تواند اعتبار پاسخ‌های آزمودنی از قبیل خوب جلوه دادن و یا دروغ‌گویی را زیر سؤال ببرد.
2. باتوجه به بسته پاسخ بودن سؤالات آزمودنی در بیان پاسخ‌ها با محدودیت‌هایی مواجه است.
3. شخصیت علاوه بر بخش خودآگاه شامل بخش ناخودآگاه هم هست که در تست شخصیت کتل (16PF) این بخش قابل‌سنجش نیست.
4. تست شخصیت کتل (16PF) برای افراد بهنجار ساخته‌شده است و برای جمعیت‌های بالینی کاربرد ندارد.

بررسی نمره‌گذاری تست شخصیت کتل(16PF)

• روش نمره‌گذاري براي عوامل مرتبه اول

در جدول شماره١ سؤال‌های مربوط به هر عامل برحسب موضع پاسخ‌ها (بله، بين اين دو، نه) منعكس گرديده اســت. در اين پرسشنامه در اصل ١٨٤ سؤال وجود دارد كه با افزايش ٣ سؤال (٢ سؤال اول به‌منظور قرار دادن آزمودني در جو آزمايش و سؤال آخر به‌منظور وارسي بازخورد او در پايان آزمايش)، تعداد كل سؤال‌ها به ١٨٧ سؤال می‌رسد.

نمره‌گذاری برحسب جدول شماره ١ به‌صورت ٢، ١ و صفر در نظر گرفته می‌شود. درصورتی‌که جواب آزمودني مطابق با موضع تعیین‌شده، در اين جدول باشد، نمره ٢و درصورتی‌که گزينه وسط (بين اين دو) انتخاب‌شده باشد نمره ١ و در غير اين صورت صفر در نظر گرفته می‌شود. فقط مسئله در مورد عامل B فرق می‌کند. در اين عامل جواب صحيح ١ نمره دارد و نمره جواب‌های ديگر صفر است.

وقتي به‌ این‌ترتیب نمرات خام به دست آمدند، آن‌ها را می‌توان با مراجعه به جدول شماره ٢ (هنجار خارجي) و جدول شماره ٣ (هنجار ايراني)، به نمرات طراز شـده، تبديل كرد و بر مبنای اين نمرات، نيمرخ فرد را ترسيم نمود (شكل شماره ١). اگر نمره فردی در نمرات طراز شده بين ٤ تا ٧ باشـد در حد متوسط قرار دارد. ولي وقتي اين نمرات در محدوده ١، ٢ و ٣ يا ٨، ٩ و ١٠ قرار می‌گیرد، تفسير از اهميت بيشتری برخوردار است.

 

در جدول شماره ١ نمرات تراز شـده بر اساس آزمايش ٢٥٢ آزمودني ١٩ تا ٢٥ سـاله دارای تحصيلات متوسطه يا عالي، ارائه‌شده است. به كمك اين جدول می‌توان نمرات خام هر آزمودني را به نمرات تراز شده تبديل كرد.

بر اساس يك نمونه ٤٠٢ نفری از دانشـجويان دانشـگاه تهران، در حد دوره كارشـناسي در گستره سني ١٨ تا ٢٨ سال، جدول هنجار ايراني (جدول شــماره ٢) تهیه‌شده است.

• روش نمره‌گذاري براي عوامل مرتبه دوم

٨ عامل مرتبه دوم بر اساس ١٦ عامل مرتبه اول، به دست می‌آید. برای به دست آوردن نمرات مربوط به هر عامل مرتبه دوم، محاسبات خاصي وجود دارد. به‌عنوان‌مثال: عامل كنترل بر اساس دو عامل G وQ3 كه تأثیر هریک ‌براساس ضريبي كه به هرکدام تعلق مي‌گيرد مشخص مي‌شود. بعد از محاسبات اوليه مقدار به‌دست‌آمده در هر عامل بر ١٠ تقسيم مي‌شود و به نمره استاندارد تبديل می‌گردد. تفسير نمرات استاندارد مربوط به هر عامل مانند عوامل مرتبه اول اسـت. يعني نمرات ١ ، ٢و ٣ در قطب منفي و ٨، ٩ و ١٠ در قطب مثبت قرار مي‌گيرد و نمرات ٤، ٥، ٦ و ٧ در حد وسط هستند. همچنين نحوه محاسبه برخي از عوامل برای مردان و زنان متفاوت است. نحوه محاسبه عوامل مرتبه دوم در جدول شماره ٤ آمده است.