پرسشنامه هوش هیجانی برادبری و گریوز

 توانایی درک و مدیریت احساسات از جمله مهارت‌های مهم و کلیدی هوش هیجانی به حساب آمده که در طی سال‌های اخیر، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سنجش هوش هیجانی (EQ) در مقایسه با هوش شناختی (IQ) بسیار دشوار به نظر رسیده و بین آن‌ها نیز هیچ رابطه معناداری وجود ندارد. تشخیص هوش هیجانی از روی هوش شناختی به دلیل ثبات نسبی این نوع هوش از بدو تولد عملاً غیرممکن است؛ اما هوش هیجانی بابت خاصیت انعطاف‌پذیری خود دائما در حال تغییر بوده و به سادگی می‌توان مهارت‌های آن را در هر مرحله از زندگی  آموخت. اکنون با درک تفاوت‌های بین هوش فکری و هیجانی به سراغ مباحث مختلف تست هوش هیجانی برادبری و گریوز خواهیم رفت.  در این مقاله قصد داریم تا اطلاعاتی راجع به نشانه‌های هوش هیجانی و اهداف استفاده از این ابزار معتبر علمی برای شما خوانندگان عزیز و محترم به اشتراک بگذاریم؛ با ما تا پایان این متن همراه باشید.

هوش هیجانی چیست؟

هوش هیجانی یا عاطفی (Emotional Intelligence) به توانایی فرد در درک، کنترل و مدیریت هیجانات خود و دیگران گفته می‌شود. این نوع هوش به ما کمک می‌کند احساسات خود را بهتر بشناسیم، آن‌ها را مدیریت کنیم و درک بیشتری از احساسات دیگران داشته باشیم. 

انواع تست هوش هیجانی (EQ) در علم روانشناسی

امروزه با پیشرفت علم و دانش در حوزه‌های مختلف شاهد تلاش روان‌شناسان جهت طراحی آزمون‌های استاندارد برای سنجش انواع هوش از جمله هوش هیجانی هستیم. بنابراین، به‌جز تست هوش هیجانی برادبری و گریوز با انواع مختلفی از آزمون‌های معتبر هوش سنجی (EQ) سروکار داریم که به نام برخی از آن‌ها در قسمت زیر اشاره شده است: 

• آزمون هوش هیجانی شات
• آزمون هوش هیجانی شرینگ
• آزمون هوش هیجانی ونگ
• آزمون هوش هیجانی بار - آن
• آزمون هوش هیجانی گلمن
• آزمون هوش هیجانی پرایدز و فارنهام
• و...

تست هوش هیجانی برادبری و گریوز چیست؟

یکی از مهم‌ترین مهارت‌های اساسی انسان در طول زندگی، نحوه مدیریت و کنترل احساسات به بهترین شکل ممکن است. به بیان دیگر، هر انسانی هنگام مواجه با پدیده‌ها و اتفاقات پیرامونی خود باید از توانایی درک احساسات و ارتباطات مؤثر برخوردار باشد؛ چرا که در غیر این صورت، مشکلاتی را با خود به همراه خواهد داشت. مدیریت احساسات شخصی و اجتماعی یک فرد در طول زندگی با کمک مجموعه‌ای از مهارت‌های هوش هیجانی یا عاطفی (Emotional Quotient) امکان‌پذیر است.

تست هوش هیجانی برادبری و گریوز (BarOn EQ-i) از جمله ابزارهای معتبر و شناخته شده‌ای است که برای نخستین‌بار توسط افرادی به نام تراویس برادبری و جین گریوز در سال 2004 مطرح شد. امروزه از این تست هوش هیجانی برای سنجش واکنش های ارادی و غیر ارادی افراد به هنگام مواجهه با شرایط و موقعیت‌های مختلف استفاده می‌شود. لازم به ذکر است؛ این تست در سنین پایین به دلیل رابطه مستقیم رشد مغزی و شناختی کودکان با هوش هیجانی از هیچ اعتباری برخوردار نیست. نتایج آزمون هوش برادبری و گریوز نشان‌دهنده میزان موفقیت فرد در مدیریت و کنترل احساساتش بوده و در روابط اجتماعی خود با افراد و محیط پیرامون نیز از آن بهره می‌برد.

علائم هوش هیجانی از نظر برادبری و گریوز

بیشتر انسان‌ها در مسیر دستیابی به اهداف و یا شکل‌گیری روابط اجتماعی، هیجانات مختلفی را تجربه کرده‌اند که گهگاه به دلیل ناتوانی برخی از افراد برای درک احساسات خود و دیگران شاهد بروز مشکلات مختلفی تحت‌تأثیر هیجانات آن‌ها هستیم. علائم و نشانه‌های مختلفی از دیدگاه برادبری و گریوز برای تشخیص هوش هیجانی یا عاطفی (EQ) وجود دارد که با بررسی هر یک از آن‌ها می‌توان به این موضوع پی برد که آیا فرد به لحاظ عاطفی باهوش است یا خیر؟ برخی از مهم‌ترین علائم و نشانه‌هایی که در طراحی تست هوش هیجانی برادبری و گریوز برای تشخیص 15 مهارت‌های عاطفی و احساسی فرد لحاظ شده‌اند، به شرح موارد ذیل هستند:

• توانایی درک احساسات و اهمیت قائل‌شدن برای دیگران بدون توجه به تیپ شخصیتی درون‌گرایی یا برون‌گرایی آن‌ها
• استفاده از واژه‌های دقیق برای بیان ماهیت احساسات در هر لحظه از زندگی
• انعطاف‌پذیری و پذیرش مداوم تغییرات جدید
• شناخت نقاط قوت و ضعف برای حرکت در مسیر پیشرفت
• توانایی داوری درباره شخصیت‌ها و درک انگیزه آن‌ها
• اعتمادبه‌نفس بالا و به دور از تعصب نسبت به مسائل مختلف
• گذشتن از خطاها و درس‌گرفتن از آن‌ها
• دوری از کینه‌جویی و احساسات منفی حاصل از آن
• کنترل روابط با آدم‌های دشوار از طریق بهره‌گیری از عقل به‌جای دخیل احساسات برای حفظ روحیه
• پرهیز از کمال‌گرایی برای حرکت روبه‌جلو و تلاش برای رسیدن به هدف‌های آینده
• زندگی در لحظه با دوری‌جستن از شبکه‌های ارتباطی برای اوقاتی از روز
• کنترل میزان مصرف مواد اضطراب‌آور همچون قهوه
• خواب و استراحت کافی در طول روز برای تقویت قوای مغزی
• پرهیز از سخن‌گفتن مداوم با خود و خروج از دایره منفی‌گرایی
• عدم توجه به عقیده و حرف دیگران برای حفظ روحیه و حال خوب

مولفه‌های هوش هیجانی بر اساس مدل برادبری و گریوز چیست؟

 تست هوش هیجانی برادبری و گریوز به‌گونه‌ای طراحی شده است که از طریق آن بتوان نقاط قوت و ضعف توانمندی‌های یک فرد را شناسایی کرد. همچنین، این ابزار فرصتی را برای مقایسه هوش هیجانی افراد یک جامعه نسبت به یکدیگر فراهم خواهد کرد. مولفه‌های هوش هیجانی بر اساس نظر تراویس برادبری (Travis Bradberry) و دکتر جین گریوز (Jean Greaves) (1384) به دو مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های انسانی یعنی شناخت - بینش و رفتار - عمل فرد بستگی دارد. در طراحی این آزمون برای سنجش مهارت‌های مختلف افراد از 4 مؤلفه هوش هیجانی به‌صورت جدول زیر استفاده شده است: 

 جدول شماره 1: مولفه‌های مورد بررسی در آزمون برادبری و گریوز

برآیند نمرات حاصل از اندازه‌گیری چهار مؤلفه ذکر شده در جدول بالا نشان‌دهنده هوش هیجانی کلی فرد است. البته خرده مقیاس‌های هوش هیجانی فراتر از مولفه‌های استفاده شده در پرسش‌نامه برادبری بوده و تقسیم‌بندی‌های مختلفی از آن‌ها در تحقیقات مختلف ارائه شده است.

هدف از انجام تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

دانش فنی شرط لازم برای زندگی در دنیای پیچیده و پر از تحول امروز نیست. بدون شک، تمام انسان‌ها در طول زندگی شخصی و حرفه‌ای خود همواره با چالش‌های استرس‌زا و رنج‌آور بی‌شماری مواجه گشته‌اند که رفتارها و احساسات آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. هر یک از افراد از مهارت‌های منحصربه‌فردی برای کنترل سطح انرژی و مدیریت روابط با دیگران برخوردار هستند. هوش هیجانی و عاطفی کسانی که نسبت به این مهارت‌ها شناخت کافی دارند، در مقایسه با دیگر افراد جامعه بسیار بیشتر است.

هوش هیجانی، پدیده‌ای انتزاعی و نامحسوس در وجود هر یک از انسان‌ها بوده که وظیفه مدیریت رفتار و نحوه برخورد با مشکلات اجتماعی را عهده‌دار است. در همین راستا، اندازه‌گیری و ارزیابی توانمندی‌ها و مهارت‌های هوش هیجانی در بروز احساسات را می‌توان مهم‌ترین هدف تست برادبری و گریوز بر شمرد. به بیان دیگر، نتایج تست هوش هیجانی برادبری و گریوز به خودآگاهی بیشتر انسان نسبت به تمایلات و احساساتش کمک نموده تا حرکات و رفتارهای خود را هنگام مواجهه با موقعیت‌های مختلف به شیوه‌ای صحیح مدیریت و کنترل کنند.

کاربردهای آزمون هوش هیجانی برادبری و گریوز

امروزه در محیط‌های مختلفی نظیر محیط تربیتی، آموزشی، کاری و … از قابلیت‌های منحصربه‌فرد تست هوش هیجانی برادبری و گریوز جهت بهبود مهارت‌های رفتاری و عملکردی افراد استفاده می‌شود. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته، تعداد قابل‌توجهی از مدیران منابع انسانی معتقدند که اهمیت هوش هیجانی (EQ) از هوش شناختی (IQ) بیشتر بوده و تمایل افراد با هوش هیجانی بالا برای ترک مسئولیت خود در یک سازمان، بسیار کمتر است.

این ابزار هوش سنجی از کاربردهای متعددی برخوردار بوده و به همین خاطر، به‌کارگیری و استفاده از آن برای مدیران، سرپرستان و افراد شاغل بسیار مفید خواهد بود. به طور مثال؛ اتخاذ تصمیمات آگاهانه در زندگی از طریق برقراری ارتباط با افکار و احساسات، افزایش ارتباطات اجتماعی، کنترل فشار و استرس، ایجاد همکاری‌های ارزشمند با کنترل روابط در محل کار و تشخیص عاملین ناراحتی بخشی از مزایای آن به شمار می‌آید. در ادامه، برخی از مهم‌ترین کاربردهای آزمون برادبری و گریوز برای سنجش هوش هیجانی افراد در موقعیت‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است:

• مدیریت استرس و اضطراب

یکی از مهم‌ترین کاربردهای تست هوش هیجانی برادبری و گریوز در زندگی شخصی و حرفه‌ای انسان‌ها در مدیریت و کنترل استرس خلاصه می‌شود. نتایج این تست به‌گونه‌ای تنظیم شده که هنگام مواجهه با موقعیت‌های استرس زا و دلهره‌آور بتوان از شیوه‌های مؤثر و سازنده‌ای برای کنترل احساسات و رفتارهای خود کمک گرفت.

• ارزیابی و مدیریت عملکرد

ارزیابی عملکرد افراد در خصوص انجام کار یا مسئولیتی مشخص در محیط‌های آموزشی، کاری و … به‌عنوان یکی دیگر از کاربردهای نتایج آزمون هوش برادبری و گریوز محسوب می‌شود. به بیان دیگر، این تست هوش به مدیران سازمان‌ها کمک می‌کند تا برنامه کاری و یا آموزشی افراد را متناسب با نقاط قوت و ضعف آن‌ها بچینند.

• بهبود و توسعه مهارت‌های حرفه‌ای

شدت احساسات و هیجانات رفتاری افراد در موقعیت‌های مختلف با کمک نتایج حاصل از تست هوش برادبری و گریوز قابل‌کنترل بوده و از این ابزار کاربردی برای توسعه مهارت‌های هوش هیجانی در زندگی شخصی و حرفه‌ای به بهترین شکل ممکن استفاده می‌شود. در حقیقت، نتایج این تست هوش باعث بهبود روابط و تعاملات اجتماعی، مدیریت خشم و همچنین تصمیم‌گیری بهتر در زمینه‌های مختلف زندگی خواهد شد.

• انتخاب و انتصاب افراد

سازمان‌ها برای استخدام نیروهای متخصص مورد نیاز خود معمولاًاز روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای سنجش هوش و توانمندی‌های افراد استفاده می‌کنند که تست هوش هیجانی برادبری و گریوز از جمله آن‌هاست. استفاده از این ابزار جهت اندازه‌گیری هوش هیجانی و توانمندی‌های فرد در زمینه‌های مدیریت استرس، تفکر خلاقانه، تمایل به همکاری تیمی و … از مهم‌ترین شروط انتخاب و انتصاب کارکنان سازمان‌هاست.

چرا استفاده از آزمون هوش برادبری و گریوز اهمیت دارد؟

عدم تسلط بر هوش هیجانی مهم‌ترین دلیلی است که برای آزار برخی از مسائل خاص در محیط کار و زندگی، کنترل ذهن و بدن در شرایط سخت و همچنین کنترل تصمیمات احساسی می‌توان بیان نمود. افرادی که سطح هوش هیجانی آن‌ها از وضعیتی نامطلوب برخوردار است، معمولاًدر زندگی شخصی و یا حرفه‌ای با مشکلاتی همچون عدم استفاده از ظرفیت‌های بالقوه در کسب‌وکار و همچنین آسیب‌های جسمانی شدید در بلندمدت مواجه هستند.

به‌عبارت‌دیگر، چنانچه افراد قادر به مدیریت و کنترل احساساتشان در شرایط مختلف نباشند، به‌تدریج تحت‌تأثیر استرس و اضطراب‌های درونی با انواع بیماری‌ها و مشکلات نظیر سردرد، بی‌خوابی، احساس خستگی، کاهش اشتها، تب، ناراحتی معده، تپش قلب و … دست‌وپنجه نرم خواهند کرد. سوءتفاهم منشأ اصلی اشتباهات در این هوش است.

از سویی دیگر، وضعیت مطلوب هوش هیجانی فرد نشان‌دهنده میزان موفقیت او در زندگی شخصی و کسب‌وکارش بوده و هوش، تجربه و یا تحصیلات فوق‌العاده هیچ تأثیری در این اتفاق نداشته است. هوش هیجانی از نوع اکتسابی بوده و با کمک ابزارهای استاندارد روان‌شناسی همچون تست هوش هیجانی برادبری و گریوز می‌توان مهارت‌های فرد را بهبود بخشید. مهارت‌هایی که به افکار زیرکانه فرد برای مواجه با مشکلات قدرت بخشیده و برای دستیابی به نتایج مطلوب از ترکیب منطق و احساس بهره می‌برد. ارزش و اعتبار آزمون موردنظر به لحاظ روایی و پایایی کاملاً تأیید شده است.

ویژگی‌های اصلی تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

مهمترین ویژگی های آزمون هوش هیجانی برادبری و گریوز را می توان در موارد ذیل خلاصه نمود:

• پرسش‌های کوتاه و ساده: این تست معمولاً شامل سؤالات کوتاه است و به‌صورت خودسنجی انجام می‌شود.
• کاربرد عملی: به همراه تست، راهکارها و توصیه‌هایی برای بهبود هوش هیجانی ارائه می‌شود که افراد می‌توانند آن‌ها را در زندگی روزمره به‌کار گیرند.
• گزارش ساده و قابل فهم: نتایج تست به صورت گزارش مختصر و قابل فهم ارائه می‌شود، به طوری که هر فرد به‌راحتی بتواند نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کند.

معایب تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

یکی از ابزارهایی که در بخش مدیریت منابع انسانی و توسعه فردی معمولاًمورداستفاده قرار می‌گیرد، تست هوش هیجانی برادبری و گریوز است. این ابزار با وجود مزایای بی‌شمار خود از معایبی نیز برخوردار بوده که به بخشی از آن‌ها در قسمت زیر اشاره شده است:

• پیچیدگی بالا به دلیل تجزیه‌وتحلیل دقیق
•  محدودیت در فرایند اندازه‌گیری توانایی و مهارت‌های فردی
• مقرون‌به‌صرفه نبودن از نظر زمان و هزینه اجرا
• تغییر نتایج و فراموش‌شدن آن‌ها تحت‌تأثیر متغیرهای زمانی و خلق‌وخوی آزمودنی
• و …

چگونه هوش هیجانی را ارتقا دهیم؟

همان‌طور که در قسمت قبل اشاره شد؛ تفاوت‌های زیادی بین هوش هیجانی و فکری وجود دارد که یکی از آنها در تغییر مداوم و همیشگی هوش هیجانی (EQ) بابت آموختن اطلاعات و واقعیت‌های جدید از زندگی خلاصه می‌شود. یادگیری هوش هیجانی مستلزم رعایت سه شرط اساسی انگیزه قوی، تمرین زیاد و دریافت بازخورد برای تغییر و بروز رفتارهای جدید است. نقاط قوت و ضعف آزمودنی با شرکت در تست هوش هیجانی برادبری و گریوز به‌سادگی قابل‌تشخیص است. فلذا، با تکیه بر مولفه‌های چهارگانه این تست می‌توان برای رشد هوش هیجانی اقدام نمود. یادگیری و تسلط یکی از چهار مهارت ذکر شده به‌عنوان نخستین گام تقویت هوش هیجانی محسوب می‌شود.

بررسی نمره‌گذاری تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

نمره کلی هوش هیجانی هر یک از آزمودنی‌ها در تست برادبری و گریوز با کمک 28 سوال 6 گزینه‌ای متشکل از طیف لیکرت (هرگز، به‌ندرت، گاهی اوقات، معمولاًً، تقریباً همیشه، همیشه) در قالب یک پرسش‌نامه استاندارد محاسبه می‌شود. البته نمره هر یک از مهارت‌های چهارگانه نیز به‌صورت مجزا در کنار نمره کلی هوش هیجانی بعد از اتمام آزمون نمایش داده خواهد شد.

نمره بیشتر از 80 و کمتر از 60 به ترتیب در تست هوش هیجانی برادبری و گریوز نمایانگر بالا و یا پایین بودن هوش هیجانی است. همان‌طور که اشاره شد؛ مقیاس لیکرت مبنای نمره‌گذاری آزمون هوش هیجانی برادبری و گریوز بوده و نمره خام (EQ) بر حسب مجموع امتیازات 28 سوال به دست می‌آید. نحوه امتیازبندی گزینه‌های سوال این آزمون به‌صورت زیر در نظر گرفته شده است: 

• هرگز (۱ امتیاز)
• به‌ندرت (۲ امتیاز)
• گاهی (۳ امتیاز)
• معمولاً(۴ امتیاز)
• تقریباً همیشه (۵ امتیاز)
• همیشه (۶ امتیاز)

 نمره خام هوش هیجانی فرد آزمون‌دهنده بعد از محاسبه امتیازات در پایان آزمون، عددی بین ۲۸ تا ۱۶۸ خواهد بود. مهارت‌های هوش هیجانی که در این آزمون، به‌صورت 4 مؤلفه مجزا از هم در نظر گرفته شده، هر یک تعداد مشخصی از 28 سوال آزمون را تشکیل می‌دهند. فلذا، نمره خام هر یک از مهارت‌های 4 گانه حاصل مجموع نمرات سوالات مربوط به آن‌هاست. نحوه دسته‌بندی 28 سوال آزمون بر اساس هر یک از مهارت‌های هوش هیجانی به‌صورت زیر ارائه شده است: 

• سوالات ۱ تا ۶: مؤلفه خودآگاهی
• سوالات ۷ تا ۱۵: مؤلفه خودمدیریتی
• سوالات ۱۶ تا ۲۰: مؤلفه آگاهی اجتماعی
• سوالات ۲۱ تا ۲۸: مؤلفه مدیریت رابطه

 ارزیابی دقیق مهارت‌های ذکر شده به صداقت و دقت فرد آزمون برای پاسخگویی به سوالات بستگی داشته و او باید طرز تفکر و رفتار خود در وضعیت‌های مختلف را به واضح و مشخص در ذهن خود تجسم کند. 

تفسیر نتایج تست هوش هیجانی برادبری و گریوز

مرحله بعد از نمره‌دهی تست هوش هیجانی برادبری و گریوز به تفسیر نتایج این پرسش‌نامه مربوط می‌شود. در همین راستا، در نخستین گام می‌بایست که نمرات خام به‌دست‌آمده به نمره استاندارد تبدیل شوند. انجام این کار به دانش و تخصص کافی نیاز داشته و برای تفسیر درست نتایج پرسش‌نامه فرد آزمون‌دهنده به دلیل پیچیدگی فرایند تجزیه‌وتحلیل آن بهتر است که از دو کتاب ترجمه شده آزمون هوش هیجانی و هوش هیجانی مهارت‌های (انتشارات ساوالان) استفاده شود.

در این مقاله به دلیل عدم دسترسی به کتاب‌های ذکر شده و محدودیت زمان، نمرات خام و استاندارد شده آزمون برادبری و گریوز برای بهبود و تقویت هر یک از مهارت‌های چهارگانه در قالب یک برنامه عملی به‌صورت جدول زیر مورد مقایسه قرار گرفته‌اند: 

 جدول شماره 3: مقایسه نمرات خام و استاندارد شده آزمون برادبری و گریوز

 بر اساس جدول بالا می‌توان گفت که افراد با نمره Z بیشتر از 1 دارای هوش هیجانی و عاطفی بالاتری هستند و این در حالی است که نمره بین 1 تا 1- و همچنین کمتر از 1- به ترتیب نشان‌دهنده هوش هیجانی متوسط و پایین خواهد بود.

جمع‌بندی

 آزمون برادبری و گریوز از معتبرترین ابزارهای علم روان‌شناسی و روان‌شناختی برای سنجش مهارت‌های چهارگانه هوش هیجانی است. انسان با شناخت نقاط قوت و ضعف مهارت‌های هوش هیجانی می‌تواند نحوه بروز احساسات و رفتارهای خود را در موقعیت‌های استرس‌زا به شکلی صحیح مدیریت و کنترل کند. این نوع از آزمون‌های (EQ) همانند دیگر آزمون‌های هوش از مزایا و معایب خاصی برخوردار بوده و با تمرکز بر روی موضوعات مختلف آن می‌توان به تقویت روابط اجتماعی و درک احساسات اطرافیان خود کمک کرد. فلذا، اگر قصد دارید که با رفتاری مناسب و کنترل شده در محیط کار و یا زندگی شخصی با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنید، حتماً مهارت‌های آگاهی اجتماعی و مدیریت رابطه را بر اساس نتایج تست هوش هیجانی برادبری و گریوز بهبود بخشید.