بخشی از سرفصل های دوره
آداب نقدنویسی و شیوه نگارش، آشنایی با تاریخچه نقد، آشنایی با تاریخ سینمای ایران و جهان، جامعه‌شناسی سینما، معناشناسی سینما، اقتباس شناسی، نشانه شناسی فیلم، شناخت جریانها، آشنایی با سازوکارهای ساختاری اثر سینمایی و آشنایی با فیلمنامه‌نویسی با رویکرد نقد فیلم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تاریخچه نقد فیلم
فیلم و فیلم سازی در اواخر سال 1278 شمسی شکل گرفت اما اولین نقدها صنعت فیلم بعد از سال 1278 شمسی به وجود آمدند. علاوه بر این ، اولین مجله هایی که نقد فیلم را چاپ کردند ، مجله های optical lantern, cinematograph , bioscope بودند. تا دهه 1300 شمسی ، نقد فیلم برای منتقدین بیشتر جنبه سرگرمی داشته و به مخاطب کمک می کرد تا فیلم را بهتر درک کنند. از دهه 1320 شمسی، نقد فیلم جنبه علمی تری پیدا کرد و مفهوم ستاره سینما (سلبریتی) توسعه پیدا کرد. این موضوع موجب شد تا منتقدان با وسواس بیشتری به نقد فیلم بپردازند و فقط در مراسم های فرش قرمز و رویدادهای مهم مرتبط با بازیگران دیده شوند. در دهه 1330 شمسی، نوع جدیدی از نقد فیلم شکل گرفت که شبیه فرمت مقاله بود. منتقدان در این سبک، فیلم را به شیوه خاصی نقد کرده و سعی میکنند تا طرفین بحث را متقاعد کنند. این نوع از انتقاد، جریان نقد فیلم را تغییر داده و توجه بسیاری از مجلات معتبر را به خود جلب کرد. با گذشت زمان، نقد به صورت جدی تری دنبال شد و منتقدان صنعت فیلم نیز شهرت پیدا کردند. از میان منتقدان مشهور فیلم، میتوان به “جیمز اوی “، “اندرو ساریس” و “پیر تراورز”(منتقد مدرن) اشاره کرد. سر فصل هایی که در این مقاله به تفضیل شرح می دهیم عبارتند از نقد فیلم چیست، چگونگی نقد فیلم و آموزش نقد فیلم.
هر بیننده‌ا‌‌ی پس از تماشای فیلم برداشت‌هایی از نقاط قوت، ضعف و پیام فیلم دارد که غالب این برداشت‌ها ذوقی است. نقد فیلم می کوشد به این برداشت‌های ذوقی جهت ببخشد و با نظام‌مند کردن و فنی نمودن آنها درک و فهم بصری بینندگان فیلم را افزایش دهد. بنابراین،یک نقد جامع در حیطه‌ی فیلم،نقدی است که به سه پرسش مهم و کلیدی درباره‌ی آن فیلم پاسخ گوید:
1. فیلم چه می خواهد بگوید؟
2. از چه راهی می خواهد بگوید؟
3. میزان موفقیت فیلم در رساندن پیامش چقدر است؟
پاسخ به هریک از این پرسش‌ها مرحله‌ای از مراحل سه گانه‌ی نقد فیلم را می‌سازد. پاسخ پرسش نخست،توصیف محتوایی فیلم را شامل می شود و تفسیر فیلم نام می گیرد. پاسخ پرسش دوم،توضیح عناصر تکنیکی و فرمی فیلم را دربرمی گیرد و تحلیل فیلم را می سازد. پاسخ به پرسش واپسین،ارزیابی و قضاوت فیلم را می سازد و ارزیابی فیلم نامیده می شود.
عناصر اصلی نقد فیلم
چکیده‌ی طرح فیلم
چکیده‌ی طرح داستان فیلم یعنی چکیده‌ی طرح داستان، توصیف موجز طرح فیلم با تأکید بر مهم‌ترین لحظات فیلم و عدم افشای پایان آن. هیچ چیز بدتر از ارایه‌ی بیش از حد اطلاعات درباره‌ی فیلم نیست، چون لذت تماشای آن از تماشاگر گرفته می‌شود .
اطلاعات زمینه
اطلاعات زمینه شامل اطلاعاتی درباره‌ی ستارگان و کارگردان و گروه فیلمسازی می‌شود. این بخش می‌تواند شامل اخبار و شایعات جذاب درباره‌ی روند تولید و پخش فیلم هم باشد، و میتوان اطلاعاتی را درباره‌ی منبع و مأخذ فیلم و ژانر آن نیز در آن گنجاند. منتقد می‌تواند بنا به دلخواه خود نظر دیگر منتقدان و کارشناسان صنعت سینما را نیز در این بخش بگنجاند و از این راه به تماشاگر نشان دهد که احتمالاً از فیلم چگونه استقبالی خواهد شد .
مطالب و استدلال‌ها درباره‌ی فیلم
استدلال‌ها به‌طورکلی بخش اصلی نقد را تشکیل می‌دهند. در این بخش است که منتقد فیلم را تحلیل و بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چه چیز فیلم از کار درآمده و چه چیز از کار درنیامده است و چرا. اغلب منتقدان سعی میکنند این اطلاعات را با قدری اطلاعات زمینه ترکیب کنند؛ مثلاً اگر نورپردازی و کمپوزیسیون فیلم بد باشد، منتقد فیلم‌بردار فیلم را معرفی می‌کند و از او ایراد می‌گیرد.
